Babble:Dampfnudel

Dampfnudl

Doch, isch kenn se nur als Dåmpfnudle. So heeße se in da Kurpalz. Aa iwwerm Rhoi driwwe in da siedlische Vorderpalz sescht ma "verbreitet" Dampfnudele: http://www.woerterbuchnetz.de/PfWB?lemma=dampfnudel --Melibokus (Diskussion) 23:23, 15. Few 2013 (CET)

Zur Verbreidung: vun „Dampf“: http://www.woerterbuchnetz.de/PfWB?lemma=dampf „...vom Süden u. Osten her bis etwa zur Linie (die genannten Orte einbegriffen) BZ-Schweighf — BZ-Eußth — LA-Edk — LA-Roschb — GH-O'lustdt — SP-Harths — SP-Mechth und umfaßt also die ganze südl. VPf mit einem kleinen Südteil der mittl. VPf.“ --Melibokus --Melibokus (Diskussion) 23:44, 15. Few 2013 (CET)

Tja, isch hon mär des mol genau oogschaud. Du wääschd jo, daß isch gejeiwwa dänne Bischa ofd schun grooße Voabehald oogmeld hon. Isch wääs ned, wie die zuschdanne kumme un wea doo welln Uusin enoilããsian konn. Moi Indrugg is, daß die alles un jedes nämme, ohne Riggsischd uf Fehla, uf Heaschdammung, uf Minimigradzione un Gschichdsoifliß. Nämm när mol selles Word, des wo uns de M. hod parduu als pälzisch åådreje wolle - när wail in soim Umfeld des hochdaidsche Word Usus waa un waila kään pälzisches dodefär gekennd hod. des dääd sischa bald aach in dänne Bischa schdeje, vilaischd laischd pälzisiad, awwa doch falsch. Un nämm Landach, des wo kuldurell in die Voddapalz ausschdrahle duud. Dord waa eewisch un drai Daach die EWH. Un dord sin schun zu bayrische Zaide die Schdudende ååghalde worrn, des Pälzisch zu bekämpe. Un so ebbes schdrahld nadialisch aach in die Umgewung aus, bsunnaschd in Randgebiede, die wo eh schun viel fremde Oifliß ausgsedzd sin.

Des is wie mid däm Uznåme Joghurd: ned jeda hod mid däm Millischprodugd zu duun, månscha aach mim Schulråd ("Nun, mein Junge, wie heißest Du?" - "Ich bin de Hannes!" - Brav, mein Junge, aber dann heißest Du nicht Hannes, sondern Johannes. Und Du" - zum negschde - "wie heißest Du?" - "Ich bin de Seppl!" - Brav, mein Junge, aber dann heißest Du nicht Seppl, sondern Joseph. Und Du" - zum negschde - "wie heißest Du?" - "Ich werd dann wohl Jokurd haiße!") - Un ärinna Disch mol an des, was isch iwwa es Schlesische in Nordhesse vazähld hon. Isch hon den Vadachd, das des in dänne Bischa aach als nordhessische Sondaform ufgnumme wärre dääd, obwohls när dorsch noigeplaggde Vadriewene do hiegekumme un nie hessisch gwesd is.

Misch schdeead aach an däm f, doßs ä Reeschl gäbd, noo därre es Pälzisch gaakää pf kenne duud. Un do schdehd nirschnds "ausgenumme bai Dampfnudl". Nadialisch hoschde des aach in Naischdadt heere gekennd (moi Opa waa Daidsch- un Madhelehra) un in Grienschdadt un Woms (moi Eldan hän aach när Hochdaidsch gschbroche un moi praißisch-nodddaidscha Vadda hod als vasuchd, sieddaidsche Oifliß läschalisch zmache) - awwa des ware eewe hochdaidsche Ausdrigg.

Die Frooch is hald imma wieda, wie pälzisch es haidisch Pälzisch iwwahaubd noch is. Awwa wonn mia unsa Ärwed ned guud mache, donn is's bald gonz ausgleschd...

Du hosch - vellisch korregd! - gsriwwe: "bai uns is die Bach als noch waiblisch". Awwa des gild aach fär zB. die gonz Voddapalz un Rhoihesse. "in die Bach" is ääna vunde mehrschd gheade Ausdrig im Summa, egal ob mid gfalle, geje, mache, plumse, orra was sunschd kombiniad. Awwa des wärd grad so vadrängd wie "es" fär ä Fraa. ("Es Begga-Hanna is em Milla soi Dochda un em Medzja soi Fraa" - wobai mär när als noch ned wääß, was jezad Beruf un was Nåme is...)

Alla, noch än scheene Oownd un än liewe Gruß. --Skipper Michael- Diskussion 22:17, 16. Few 2013 (CET)

Des loß isch mir net oiredde. Mir lewe hier in eme Iwwergangsgebied zwischem p un em pf. Des isch en Girdel vun saremamol 50 km Breide, wu sisch ganz allmählisch des p zum pf verännerd, in änare Kombinazion noch da anna, je nochdemm, obs im Ålaud, im Wordinnere schdeht un mid welle Konsonande zamme. Wanns im Pälzische ablolut kää pf gibt, dann redd isch kää pälzisch. Dann her isch do in derre WP grad uf. Dann kannsch de gräschde Deil vun da Kurpalz un en große Deil vun da Rhoiewene in da siedlische Vorderpalz vergesse. Dann isch Heidelberg un Mannem di Haubdschdadt vun "Siedfrångge", was fä en Grampf, allää die Bezeischnung. Bei uns sescht ma Peif, Parrer, Palz, Poschde, awer Dåmpf, Abfl usw. Des geht so weid, daß ma siedlisch vun Heidelberg Abfl sescht, in Heidelberg selwer Abbl, un närdlisch un gånz außerum widder Abfl. Vermude däd mas jo grad annerschdrum, daß in da Schdadt di hochdaitsche Oifliß schdärger sin. Awwer jeder Ord hot soi eijene Endwigglung un des isch komblizierder un dodemit aa indresånder, wie ma denggt. Wannd des mid em p / pf emol sorgfäldisch lese willschd, dann guggsch grad emol in di Kreisbeschreiwung HD/MA in em Kilian soin Uffsatz. Des schdimmd genau fä di Orde in moina umiddelbare Umgewung, wu ischs beurdeile kånn. Di Erhewunge in de Wärderbischer sin sorgfäldisch eraaweit, in are Zeit, wu des Pälzische noch wesendlisch urschbringlischer waa wie haizudaag. Fä moi Region kann isch die Erhewunge in de große Wärderbischer gånz weidgehend beschdädische. Zum Gligg hawwisch noch genau mitgriggt, wie di Großeldaregenerazion gschwetzt hot, wie hait nur noch gånz wennische Lait. Also seid doch froh um di Vielfald un machd se net kabudd. Schunsch verbesser isch in Zukunfd aa des saalännische "das do", weil des in meine Ohre e gånz umeglischi Kombinazion isch. "Des do" isch e rischdischs Kurpälzisch. "Des da" sescht äner, wu so e Zwischeding zum Hochdeitsche schwetzt. Un selbscht äner, wu total Hochdaitsch redd, sescht, womeglisch als änzisches Wort, noch des, weil ma des uf em Weg zum Hochdaitsche als allerallerledschdes umschdellt. Un donn kumme di Saalänner un sare "das do". Un drotzdem loß isch des so schdehne. Un Iwwarischens, bei uns isch di Fraa schun immer weiblisch, soweit ma gugge un here kann, un net weje hochdaitsche Oifliß! Alla, en liewe Gruß --Melibokus (Diskussion) 00:01, 17. Few 2013 (CET)

Wann Du sääschd: wu sisch ganz allmählisch des p zum pf verännerd, in änare Kombinazion noch da anna, je nochdemm, obs im Ålaud, im Wordinnere schdeht un mid welle Konsonande zamme, donn gäbschde mär jo prinibiell räschd. Die Frooch is hald när, wo mär wälle Vaännarung noch zum urschbringlische Pälzisch reschnd un welle mär als abgewåndld ååsiehd. Daß Doi Pälzisch kää Pälzisch is, wärd sischa känna saan, awwa graad im Beraisch Sied- un Voddapalz sin mär schun zuu ofd Fehla in dänne Biescha voakumme.

Iwwarischns is die Fraa aach bai uns schun imma waiblisch gwesd, när die perseenlischare Forme ("es Lisbed") waan naidral. Des hod soi Grind äämol inännäre gewisse Zurigghaldung, mär wolld ännare Fraa ned zu noh drede, zum onnan im aale "Mundt-Räschd" (Vormundt, Mündl). Im Middlalda waa die Fraa Aischndum vunde Eldere orra vun iam Mõõ. Un noch im ledschde Joahunnad (zemindschd Õõfangs) hän die Fraae fär vieles die Ärlaubnis vun iam Mõõ orra iam Vadda gebraachd - un die hän donn aach doodefär oischdeje gemißd. Kää Fraa hod die Schulde vun iam Mõõ zahle gemißd, wohl awwa jeda Mõõ die vun soinare Fraa. Ausgenumme, wonn die aischn Vameesche ghad hod (do gabs Sondareeschlunge). Es hod hald alles soi Voa- un Noodääl.

Isch bin jo hailfroh, doßs ned när ää, sunnsn zwää saalännisch Schbrooche gäbd: schdell Där emol voa, Du hädschDich aach noch mid "haidalo" un "loodalo" ausenonnazusedze un midde "Schur" ;-)

Alla, mär nämme zur Kenndnis, doßs bai Aisch Dampfnudle gäbd, die wo mia als Damb- orra Dampnudle orra -knepp kenne (nee, die Knepp sin absolud ned imma länglisch un die Nudle nie rund! Aach wanns so im Buch schdehd.). Zufridde?

Alla, liewe Gruß, --Skipper Michael- Diskussion 01:35, 17. Few 2013 (CET)

Also ich finn ned daß p/pf e Meakmol iss wo ma es (Vorra)Pälzische vum Nedpälzische abgrenze konn, ah wann des monche Schbrochfoascha vellaichd annaschd sihe. Im Gejesatz dezu kamma awwa es Hessisch no moina Osichd mid de fast/fascht-Linje abgrenze, wall es Pälzische jo dorch die meh orra wennischer allemanische Infliss gekennzaichnd iss.

Es sog. Siedfrängische iss erschd derd Badisch bzw. Schwäbisch wo sisch mehrere Werder no allemanisch orra Schwäbisch ennre.

Also vellaichd ab Kallsruh unn Pforzheim.--Larce (Diskussion) 11:34, 17. Few 2013 (CET)

Des klingd schee, is awwa laida ned haldbaa un schun gaaned beleschbaa. --Skipper Michael- Diskussion 15:04, 17. Few 2013 (CET)

Di Schbroochwisseschafdler mache des so: All des sich Pälzisch was zwische der das/dat-Linje, der fescht/fest-Linje, der Appel/Apfel-Linje un der Hus/Haus-Linje ligt. Di Abgrenzung noch denne Linje isch awwer bloß im große Masschdab sinnvoll, wenn ma de gsamde daitsche Schbroochraum betracht un e grobi Orientierung hawwe will, wu di Grenze zwischem Nieder-, Middl- un Owwerdaitsche sin, un zwischem Alemannische, Fränkische un Bairische. Viele Schbroochwissenschafdler mache des awwer aa bei regionale Bedrachdunge. Do kammer doch awwer net äfach hergeh un bloß ä änzische Isoglosse nemme fär zum abgrenze. Wo sisch bloß zwee drei Isoglosse ännare, isch di Schbrooch noch eng verwandt. Erschd wo Isoglossebindel vorligge, sisch also mehrere Merkmole uf korze Dischdanz ännare, isch e daitlischi Schbroochgrenz vorhande. In moim Raum, wu isch des iwwerbligge kann, ligt so e Schbroochgrenz im Norde erschder närdlisch vum Main vor, zwischem Sied- un Middlhessische. Im Odewald konnsch bloß en allmählische Iwwergang feschschdelle un isch kann misch bis in de bayarische Londkrais Mildeberg noch unnerhalde, daß isch män, isch wär dahäm. Do bin isch im Pälzerwald fremder. Eweso isch im Siede im Kraischgau bloß en allmählischer Iwwergang, wu sisch vor allem di Betonung bissl ännderd zum Beischbiel mid eme gedehnde „aai“ un e pa wennische Ausdrigg (awwer bragdisch net mähner wie innerhalb vum pälzische Schbrochgebiet iwwer gräßare Dischdanze aa). Di rischdisch Schbroochgrenz kummt erschder siedlisch vun Kallsruh zum Alemannische hie, un die erkennd jeder. Es gibt Uffsätz fär klänare Gebiede, z. B. in da Kreisbeschreiwung vun de Schdadt- un Londkrais HD un MA un in da Kreisbeschreiwung vum Negger-Odewald-Kreis, wu genau hiegeguggt wärd, wu bloß allmählische Iwwergäng sin un wu sisch mehrere Merkmole iwer e korzi Dischdanz ännare. S indressonde isch, daß di meischde Isoglosse umiddelbaa ums innere Schdadtgebiet vun Heidelberg rumlaafe. Also wär alles Kurpälzisch mit allmählische Iwwergäng, awwer in da Heidelberjer Inneschdadt däd ma, uf are Insel, kää Kurpälzisch babble. Jeder aus da Nahe Umgewung wärd des Heidelberjerische awwer als kaum annerschder empfinde. Des liggt aa net drå, wie ma mähne kennt, daß des Heidelberjerische, in da Großschdadt, näher am Hochdaitsche isch. Nä, im eigendlische Dialegt hot Heidelberg äfach eigene Endwigglunge durschgemacht. Der Rudolf Post reschend in ledschder Zeit - im Gejesatz zu de meischde annare Schbrochforscher, wu sisch awwer in der Region kaum auskenne - des sogenannde „Siedfränkische“ nimmi zum Owwerdaitsche (bloß wejem Abfl), sondern zum Rhoifränkische.

Nadirlisch hawwisch die Frauenome gemänt. In da reschdsrhoinische Palz waa des schun immer so. Was di agschbrochene Linje im Pälzische Wärderbuch bedrifft: Des setzt doch bloß des fort, was isch reschts vum Rhoi aus eijener Oschauung kenn un isch ganz logisch, daß sisch des lings vum Rhoi uf da endschbreschende Heh fortsetzt! --Melibokus (Diskussion) 13:26, 18. Few 2013 (CET)