Käiz

E Käiz, Keez, Kiez odder Koz (Pl. Käize, Keeze, Kieze, Koze) isch en Korb, wu ufem Buggl gedraare werd. In da Siedwescht- un Nordweschtpalz sescht ma aa Hott dezu. Des kummt ausem Frånzesische (la hotte). In da Nordpalz heeßts deils Huck odder Huckelkorb. In månsche Orde sescht ma aa Kracks, Kracksel odder Kräcks. E Käiz hot en viereggische odder D-färmische Bode un isch aus Weide, Hassel odder Holzschbää gflochde. Zwee Bänder gehe iwwer di Schuldare. Ofd isch di vorder Korbwand, am Kärwer, verlängert. Mit Käize hot ma gsammeldes Holz, Reisisch, Laab, Hai, Fudder, Mischd odder Erd dransbordiert, awwer aa Obschd un Gmies, landwärdschafdlische Brodugde wie Gfliggl un Eier, Wasch un håndwärglische Brodugde. S hot aa Käiz gewwe, wu man in Schdååbrisch di Schdää mit gedraare hot. Dodevu hawwe di Lååmer mid ihre Kalkschdååbrisch, un di Dossemer, am Rand vum Odewald, wus Porphyrschdååbrisch hot, ihrn Uunåme, Schdååkäizlin, erhalde. De Dossemer ihr Nochban, di Schriesemer, dageje uzt ma Mischtkäize. Frieher hot ma aa di Hendsemer, umiddelbaa siedlisch vun Dossene, Käize ghaaße. Di Fahrebacher hawwe de Uunåme Käizehogger, weil se ihr Kinner in de Käize getraare hawwe solle. Zu de Lohrbacher, in Nochbaort vun Fahrebach, beide nerdlisch vun Mosbach, sescht ma Käizesitzer. Im siedlische Odewald sescht ma aa zu eme grouße, runde, aus ugschälde Weide gflochdene Korb mit zwee Henggel Käiz (vgl. Manne).

Fränggin mid are Käiz (Holzschnidd vum Jost Ammann ausem Johr 1586)

Aa in Oschtfrångge isch des Wort, mid verschiedene Vokalkombinazione, bekannd, un im Rhoilånd un im Moslfränggische als Kötze odder Kiez. Siedlisch vum pälzische Schbroochraum isch der Begriff, minnischens heit, ubekånnt. Di Herkunfd vum Wort isch uklaa. Klaa isch nur, daß sisch di verschiedene Mundaatforme uf e urschbringlisches middelhochdaitsches Wort *kœzze zuriggfihre losse.

Quelle

• Rächtebacher Kötze (Schbessad); zum Deil in Mundaat, mid Bilder
• Friedrich Kluge, Etymologisches Wörterbuch der deutschen Sprache. (verwendt: 22. Ufflaach 1989, ISBN 3-11-006800-1)
• Pfälzisches Wörterbuch, Lemma: Köze un Verweis, beim woerterbuchnetz.de
• Badisches Wörterbuch, Lemma: Köze
• Südhessisches Wörterbuch, Lemma: Köze
• David Depenau, Von Bloomäuler, Lellebollem und Neckarschleimer. Die Ortsnecknamen in Heidelberg, Mannheim und dem Rhein-Neckar-Kreis. Verlag Regionalkultur, Ubschdadt-Weiher 2002, ISBN 3-89735-205-2
• Bayarische Dialegddadebank BayDat