Tirana
Tiranë
E Blick iwwer Tirana vun Sidde aus, mit em große Park un em kienschtliche See vorne drin un em Dajti-Berg hinne dran (2015)

E Blick iwwer Tirana vun Sidde aus, mit em große Park un em kienschtliche See vorne drin un em Dajti-Berg hinne dran (2015)

Fahn Wappe
Fahn vun Tirana
Wappe vun Tirana
Basisdaten
Qark: Tirana
Gemää: Tirana
Höhe: 110 m ü. A.
Fläch: 1110,03 km²
Einwohner Ort: 418.495 (2011)
Einwohner Bashkia: 557.422 (2011)
Einwohner Ballungsgebiet: 895.042
Leitdicht (Bashkia): 502 Einw./km²
Telefonvorwahl: (+355) 04
Postnummer: 1001–1028
Politik und Verwaltung (Stand: 2023)
Unnergliedderung: 25 Verwaltungseinheite
Bürgermeischter: Erion Veliaj (PS)
Internetseit:
Kultur und Geschichte
Lokale Ortsbezeichnung: Tiron / Tirona
Gründungsdatum: 1614
Stadtfescht: 17. November (Tag der Befreiung)
Wo’s Tirana (★) in Albanie leit
Skanderbeg-Platz in Tirana

Tirana (/tɪˈrɑːnə/ tih-RAH-nə, uff Albanisch [tiˈɾana]; uff Gheg-Albanisch: Tirona) is die Hauptstadt vum Kreis un Bezirk mit em gleiche Name un die Hauptstadt vun de Republik Albanie. Tirana leit midde in Albanie, ungefähr 35 km östlich vun Durrës un ungefähr 40 km nordwestlich vun Elbasan, in eme Tal, des vum Dajti-Berg im Oschte, de Higgel vun Kërraba un Sauk im Side, de Higgel vun Vaqarri un Yzberisht im Weschte un denne vun Kamza im Norde umgebb is.

1614 hot de Wālī vun Shkodra, Sulejman Pascha Bargjini vun Mullet, Tirana zum Rang vunre Qytesa (klääne Stadt) erhob, awwer’s werd schun 1418 in eme venezianische Dokument erwähnt un war Teil vun Gebiete, die seit de Eisezait durchgehend bewohnt ware. Während em Balkankriech henn die führende Leit vun Tirana am 26. November 1912 die Unabhängichkeit erklärt. Am 9. Februar 1920 is sie vum Kongress vun Lushnjë zur vorläufige Hauptstadt vun Albanie erklärt worre, un die Mitglieder vum Albanische Nationalrot sinn am 11. Februar 1920 in die Stadt eigezoge. Endgültig is Tirana 1925 vun de Verfassungsgebende Versammlung zur Hauptstadt vun Albanie erklärt worre. ’s war aa de Hauptort vun de Sozialistische Volksrepublik Albanie. Heit erlebt die Stadt e Zeit vun fortschrittlicher wirtschaftlicher, sozialer un städtischer Entwicklung, mit em Bau un de Renovierung vun Denkmäler un Parks, Gebäude, eischließlich em Wiederuffbau vun religiöse Gebäude, die während de türkische Besatzung un em kommunistische Regime zerstört worre sinn.

Die Stadt Tirana is die greeschte Stadt in Albanie un ’s greeschte wirtschaftliche, administrative, politische, industrielle, mediale, akademische, soziale un kulturelle Zentrum vum Land. Tirana is nur 17 km vum Flughafe „Mutter Teresa“ entfernt, de änzige internationale Flughafe in Albanie, aa bekannt als Rinas. Der Flughafe is die wichtigschte Verbindung zwische Albanie un de Rest vun de Welt. Tirana leit uff de Koordinate 41,33° Nord un 19,82° Ost.

Geografie

Schaffe

Tirana leit 110 Meter iwwer em Meeresspiegel. Die durchschnittliche Heh vun de Ebene vun Tirana is 521 m, während die zwää heegschte Berge in de Näh de Dajti mit 1612 m un de Mali me Gropa mit 1828 m sinn.[1]

Die Stadt is ungefähr 34 Kilometer vum Adriatische Meer im Weschte entfernt. Im Side un Weschte is sie vun relativ niedrige Higgel umgebb, während Tirana im Nordweschte uff eme flache Gebiet leit.

Am nördliche Rand fließt de Fluss vun Tirana. E paar Kilometer weiter sidlich fließt de Fluss Erzen. Vor de Verwaltungsreform vun 2014 war die Fläch vun de Stadt Tirana ungefähr 31 km², während die Fläch vum ganze Bezirk 1288 km² war un vier Zentren umfasst hot: Tirana, Vora, Kërraba un Kamza, sowie 150 Dörfer. Nooch de Verwaltungsreform is die Gemeinde Tirana uff 1.110,03 km² vergreßert worre, während die Bezirke als Verwaltungseinheite uffgelöst worre sinn. Tirana is aa Teil vum Kreis Tirana, der e Fläch vun 1.652 km² hot un finf Gemeinde umfasst: Tirana, Kamza, Vora, Kavaja un Rrogozhina.

Durch’s Zentrum vun Tirana fließt de Bach Lana, der an seiner Minnung mit em Fluss Ishëm zammefließt.

Tirana leit uff em gleiche Breitengrad wie Neapel, Madrid un Istanbul un uff em gleiche Längengrad wie Budapest un Krakau.

In Tirana herrscht e subtropisch-mediterranes Klima mit Winterreje un durchschnittliche Johrestemperature vun 24° Celsius im Juli un 7° Celsius im Januar. Im Johr fallt 1.189 mm Reje.

Gschicht

Schaffe

Die erschte Grundbucheintragunge vun de Stadt sinn unner de osmanische Herrschaft in de Johre 1431/32 gemacht worre. 1614 hot de Sulejman Pascha die Stadt zum Rang vunre Qytesa (klääne Stadt) erhob un hot de Alde Moschee, e Hammam un e Armekich gebaut. Zwää Johrhunnerte späder hot die Familie Toptani vun Kruja die Herrschaft iwwer die Stadt iwwernomme. Die zwää ältschte Viertel vun Tirana ware ’s Mujo-Viertel un ’s Basar-Viertel, die heit zwische em jetzige Zentrum un de Elbasan-Stroß liege.

Als vorläufigi Hauptstadt hot Tirana den Status endgültig am 31. Dezember 1925 kriet. 1990 hot Tirana nur 244.200 Eiwohner ghabt. Heit, durch de massive Zuzug vun Leit aus alle annere Teile vum Land in die Hauptstadt, die hoffe, dort Arweit un e besseres Lewe zu finne, is die Bevölkerung vun Tirana uff iwwer 1.000.000 Eiwohner gstiege. Tirana, vun de Eihämische aa „Herz vun Albanie“ genennt, is die Stadt, die am schnellschte blüht un sich entwickelt. Sie is sehr lebendig un bietet vielerlei Möglichkeite fer Aktivitäte, net nur fer die Eihämische, sonnern aa fer Auswärtiche.

Hauptstadt

Schaffe
 
De Stadtmarkt am Onfang vum zwanzigschte Johrhunnert

In Historia e Popullit Shqiptar: Periudha e Pavarësisë, 28 Nëntor 1912 – 7 Prill 1939 werd uff Seit 249 die Ausrufung vun de Albanische Republik durch die Verfassungsgebende Versammlung un die Verabschiedung vun de republikanische Verfassung erwähnt, in dene Tirana endgültig zur Hauptstadt vun Albanie erklärt werd.

In Tirana is de Widerstand vum Essad Pascha Toptani vorerschd beseitigt worre, solang er e Gegner vun de Regierung vun Durrës war. Außerdem hot Tirana, obwohl’s ungefähr so viel Eiwohner wie Elbasan ghabt hot, bessere Bedingunge fer die Regierungsorgane gebote. ’s hot do mehr große Gebäude, mehr öffentliche Plätze, breitere Stroße un mehr Hotels gebb. Unner Berücksichtigung vun denne Faktore hot de Kongress vun Lushnjë am 9. Februar 1920 entschied, die Hauptstadt vun Albanie vorläufig nooch Tirana zu verlege, wobei die Frog vun de endgültige Festlegung vun de Hauptstadt offe gelosse worre is bis zum Zammekumme vun de erschte Verfassungsgebende Versammlung. Mit de Zustimmung vun alle Teilnehmer vum Kongress vun Lushnjë sinn die Mitglieder vum Hohe Justizrot, zsamme mit de Regierungsmitglieder un em Albanische Nationalrot, am 11. Februar 1920 in Tirana eigezoge, direkt nochdem die italienische Truppe die Stadt verlosse un sich nooch Durrës verzoge henn. Die Eiwohner vun Tirana henn de Eizug vun de höchschte Staatsorgane in die vorläufigi Hauptstadt vun Albanie mit Begeischterung empfange. Die Verfassungsgebende Versammlung vun 1925 hot sie dann endgültig zur Hauptstadt erklärt. Jedenfalls fangt ’s Lewe vun Tirana als Hauptstadt vun Albanie am 11. Februar 1920 aa.

Etymologie

Schaffe

’s gibt verschiedene Hypothese iwwer de Ursprung vum Name Tirana:

  1. Tirana kummt wahrscheinlich vum Wort Theranda, des in alde griechische un lateinische Quelle erwähnt werd. Die Eihämische henn’s „Të ranat“ genennt, weil die Ebene durch feschtes Material entstann is, des ’s Wasser vun de umliegende Berge mitgebracht hot.
  2. Tirana kummt vun Tirkan. Tirkan war e Burg am Hang vum Dajti-Berg. ’s gibt immer noch Ruine vun dere alde Burg, die aus em Afang vum erschte Johrhunnert vor Christus stammt un vun der mer denkt, dass sie die Burg is, die de byzantinische Historiker Prokopios (6. Johrhunnert) die Burg vun Tirkan nennt.
  3. Tirana kummt vum Aldgriechische Tyros (Τύρος), was Milchprodukte bedeit. In de Ebene vun Tirana henn die Hirte vun de umliegende Gebiete mit Milchprodukte gehannelt.
  4. Tirana oder Tirônë, wie’s im örtliche Dialekt hääßt, hot sein Ursprung in de Art, wie die Eiwohner vun dem Ort genennt worre sinn. Weil die Bevölkerung, die sich in dem Gebiet agesiedelt hot, hauptsächlich vun de umliegende Berge kumme is, sinn sie vun de Eihämische „Të rônë“ (die Gefallene) genennt worre. Aa heit noch werd in de Alltagssproch fer Familie, die vun de Bergregione kumme, de Ausdruck „sie sinn (zum Beispiel) nooch Durrës gefalle“ (oder woannerscht hi) benutzt.

Zum erschte Mol werd de Name Tirana 1418 in eme venezianische Dokument erwähnt.

Archäologie

Schaffe
 
E Stück vum Mosaik vun Tirana

’s Mosaik vun Tirana is ’s änzige archäologische Denkmal innerhalb vum Stadtgebiet vun Tirana. 1972, während de Bauarweite fer die Wohnblöck im „Partizani“-Block im 9. Bezirk vun Tirana, sinn die Ruine vun eme antike Gebäude entdeckt worre, vun dem ääner vun de Räum e Mosaikbode ghabt hot. Nooch de Experte hannelt’s sich um e ländliches Zentrum aus de erschte Johrhunnerte nooch Christus, des am Afang vum 3. Johrhunnert durch e ländliche Villa (rustica) ersetzt worre is. De Saal mit em Mosaik, der aa e Apsis ghabt hot, war de Hauptraum. Die Experte denke aa, dass im 5./6. Johrhunnert an de Stell vun de Villa e frühchristliche Basilika gebaut worre is. De ausgegrabene Teil vum Denkmal is vum Institut fer Kulturdenkmäler (Instituti i Monumenteve të Kulturës; IMK) eigezäunt un unner Schutz gestellt worre. In de Johre 2003/04 henn die Arweite an de Stroße un verschiedene Installatione im „Partizani“-Block in de Näh vun de Eizäunung vum Denkmal annere Teile vum Komplex freigelegt. Am wichtigschte ware do die Becke fer die Gärung vum Trauwemost, awwer aa annere Mauerteile an zwää verschiedene Stelle. Innerhalb vum Komplex sinn drei Grabstele aus de römische Zeit entdeckt worre. Die letzte Ausgrabunge henn die Meinung verstärkt, dass mer’s mit ere ländliche Villa zu due hot, während kää Hinweis uff e Umwandlung in e frühchristliche Basilika gfunne worre is, wie’s vun de Autore vun de erschte Ausgrabung in de 1970er Johre vermutet worre is. De archäologische Fundplatz is konventionell als „Mosaik vun Tirana“ benannt un bekannt worre.

Politik

Schaffe

Bürgermeischter vun Tirana

Schaffe

Nooch de Unabhängichkeit (1912)
Zyber Hallulli
Servet Libohova
Ismail Ndroqi
Ali Begeja
Ali Derhemi
Xhemal Kondi
Fuat Toptani
Izet Dibra
Rasim Kalakula
Rexhep Jella
Abedin Nepravishta
Qemal Butka
Abedin Nepravishta
Qazim Mulleti
Omer Fortuzi
Halil Meniku


1913–1914
1915–1916
1917–1922
1922–1923
1923–1924
1924–1925
1925–1927
1927–1928
1928–1930
1930–1933
1933–1935
1936–1937
1937–1939
1939–1940
1940–1943
1943–1944

Nooch em Zweite Weltkriech
Llazar Treska
Ibrahim Sina
Isuf Keçi
Sabri Pilkati
Peço Kagjini
Sami Gjebero
Ibrahim Sina
Sami Gjebero
Irfan Çelkupa
Rifat Dedja
Sabri Pilkati
Rifat Dedja
Sabri Pilkati
Myqerem Fuga
Ndue Marashi
Nesip Ibrahimi
Jashar Menzelxhiu
Llambi Gegprifti
Leandro Zoto
Llambi Gegprifti


1944–1945
1947–1949
1950–1951
1951–1951
1951–1952
1953–1954
1954–1955
1956–1957
1957–1958
1958–1961
1961–1962
1962–1964
1965–1966
1970–1973
1974–1975
1976–1983
1984–1985
1986–1987
1987–1988
1989–1990

Nooch em Fall vum Kommunismus
Tomor Malasi
Sali Kelmendi
Albert Brojka
Edi Rama
Lulzim Basha
Erion Veliaj


1991–1992
1992–1996
1996–2000
2000–2011
2011–2015
2015–

Nooch em Fall vum Kommunismus

Schaffe

Vun Oktober 2000 bis 23. Mai 2011 war de Maler un ehemalige Basketballspieler, un fer e kurzi Zeit aa Minister fer Kultur, Jugend un Sport, Edi Rama, Bürgermeischter vun Tirana. Im Oktober 2003 is er nooch de Kommunalwahle wiedergewählt worre. Sei Vorgänger in de 1990er Johre ware die Bürgermeischter Sali Kelmendi (1992–1996) un Albert Brojka (1996–2000) vun de Partia Demokratike (PD). Am 23. Mai 2011 is de neie Bürgermeischter Lulzim Basha, e Absolvent vun de Uni Utrecht, verkündet worre, der die Wahle am 8. Mai 2011 geje de ehemalige Bürgermeischter Edi Rama gewonne hot. Seit 2015 is de Erion Veliaj im Amt.

Stadtrot

Schaffe

De Stadtrot werd fer e Periode vun 4 Johr gewählt. ’s Mandat vun eme Rotsmitglied is gültig vun de Zeit aa, wo die Rotsmitglieder de Eid ableje un unnerschreiwe, bis zur Konstituierung vum nächschte Rot. ’s Mandat vun eme Rotsmitglied endet vor de 4-Johres-Frischt in de Fäll, die im Artikel 27, Punkt 4 vum Gesetz 8652 vum 31. Juli 2000 iwwer die Organisation un ’s Funktioniere vun de lokale Regierung vorgsehe sinn. E Rotsmitglied, des sei Mandat vorzeitig beendet, muss e schriftlichi Erklärung abgewwe, in der er die entsprechende Gründ erklärt.

Fer sei Ersatz präsentiert de Mandatsausschuss em Stadtrot de nächschte Kandidat vun de Mehrnameslischt vun de Wahlpartei, zu der er ghört hot, un folgt dodemit denne Arbeitsschritt:

  1. Überprüft die Gültichkeit vum Mandat
  2. Erstellt ’s Protokoll un liest’s vorm Rot vor
  3. Organisiert de Eid vum Rotsmitglied un die Unnerschrift vum Text durch ihn

In de Zeit zwische de Ankündigung vun de nächschte Wahle bis zur Konstituierung vum neie Rot übt de Stadtrot begrenzte Funktione aus un trifft nur Entscheidunge fer Notfallsituatione.

Ausschüss

Schaffe

De Stadtrot vun Tirana besteht aus 55 Rotsmitglieder. Er hot 14 Ausschüss, die sinn:

  1. Finanzausschuss (7 Mitglieder)
  2. Rechtsausschuss (5 Mitglieder)
  3. Ausschuss fer Wirtschaft un Soziales (5 Mitglieder)
  4. Bildungsausschuss (5 Mitglieder)
  5. Ausschuss fer Gsundheit, Veterinärwese, Umweltschutz (5 Mitglieder)
  6. Ausschuss fer öffentliche Dienschtleistunge (5 Mitglieder)
  7. Ausschuss fer Raumplanung (5 Mitglieder)
  8. Auswärtiger Ausschuss (5 Mitglieder)
  9. Mandatsausschuss (5 Mitglieder)
  10. Ausschuss fer öffentlichi Ordnung un Zivilschutz (5 Mitglieder)
  11. Wohnungsausschuss (5 Mitglieder)
  12. Ausschuss fer Kultur, Jugend un Sport (5 Mitglieder)
  13. Ausschuss fer Finanzkontrolle (5 Mitglieder)
  14. Ausschuss fer die Bewertung vun herausragende Persönlichkeite vun de Stadt (7 Mitglieder)

Städtepartnerschafte

Schaffe

Stadtbezirke

Schaffe

Die Stadt Tirana is in elef klänere Stadtbezirke uffgedält. Des sin sozusaache die Unneroabteilunge vun de Hauptstadt, wo jedi ihr eichene Verwaltung un Uffgawe hot.

 
Nr. Name Offizieller Name Leit Chef
1 Bezirk Nummer 1 Tirana 1 51,007 Trendelina Jaku
2 Bezirk Nummer 2 Tirana 2 72,801 Elez Gjoza
3 Bezirk Nummer 3 Tirana 3 43,100 Ergesta Nika
4 Bezirk Nummer 4 Tirana 4 66,795 Liri Qoshi
5 Bezirk Nummer 5 Tirana 5 74,936 Violeta Kika
6 Bezirk Nummer 6 Tirana 6 60,384 Adriatik Merko
7 Bezirk Nummer 7 Tirana 7 61,362 Gjinovefa Kadria
8 Bezirk Nummer 8 Tirana 8 37,931 Erjon Xhafa
9 Bezirk Nummer 9 Tirana 9 51,599 Adelina Albrahimi
10 Bezirk Nummer 10 Tirana 10 26,457 Arjan Hamiti
11 Bezirk Nummer 11 Tirana 11 61,095 Gentian Arapi

Leit un so

Schaffe
 
Wie sich Tirana vun 1990 bis 2005 ausgebreit hot.

Tirana is s’erschte Mol zwische 1372 un 1418 in venedische Schriwwe erwähnt worre. Domols war’s e klänes Dorf mit 60 bewohnte Gegende, ungefähr 1000 Heiser un 7300 Leit. De Marinus Barletius, e albanischer Gschichtsschreiwer un Pfarrer aus Shkodra, hot vun Groß- un Klää-Tirana verzählt. 1583 hots in de Stadt schun 110 bewohnte Gegende mit 2900 Heiser un 20.000 Leit gebb.

Wie de Sulejman Pascha 1614 die Stadt gegrind hot, ware die erschte Gebäude e Moschee, e Backhaus un e Badehaus. Zwää Johrhunnerte später hot die adliche Familie Toptani aus Kruja die Stadt iwwernumme, un’s ware bloß noch 4000 Leit do. Die ältschte Viertel ware Mujos un Pazari, zwische em Skanderbeg-Platz un de Elbasan-Stroß, uff bääde Seite vum Lana-Fluss.

1820 hots in Tirana ungefähr 12.000 Leit gebb. Noochdem 1990 de Kommunismus in Albanie zammegekracht is, hots in de Stadt so um die 250.000 Leit gebb. Seitdem sin e Haufe Leit aus annere Teile vum Land zugezooche, un 2011 ware’s schun 557.422 Leit. Un’s werre immer noch mehr.

Nooch de Volkszählung vun 2011 ware in Tirana 55,7 % Muslime, 6,4 % Orthodox, 5,4 % Katholike un 3,4 % Bektaschi. Die annere 29,1 % ware meischtens Leit ohne Religion (Atheischte, Agnoschtiker un so) odder solche, wo nix ogebbe hawwe.

Die römisch-katholisch Kirch hot in Tirana de Erzbischof vun Tirana un Durrës mit de Paulusdom als Sitz. Die orthodoxe Kirch vun Albanie hot de Erzbischof vun Tirana in de Ufferstehungsdom.

De Fisher-Preisindex vun de Banka e Shqipërisë (Bank vun Albanie) zeigt, dass zwische 2020 un 2021 die Wohnungspreise in Tirana um 12,3 % gstieche sin. De Preisindex fer Tirana is im Vergleich zu 2013 um 46,7 % in die Höh gange.

Fremdeverkehr

Schaffe
 
Uhrturm
 
Gerwerbrück

Nooch de Zahle vum Minischterium fer Tourismus, Kultur, Jugend un Sport hots bis März 2007 in Tirana 64 Betriebe gebb, wo e Lizenz fer Tourismusgeschäfte wie Reisebüros ghatt hawwe. Außerdem hots 18 Iwwernachtungsmöglichkeite mit Lizenz gebb.

E paar vun de Sehenswürdichkeite, wo mer in Tirana besichtiche kann, sin:

  • De Mosaikbode vun de altchrischtliche Kirch
  • De Museumskomplex an de Bulevardi Dëshmorët e Kombit un em Skanderbeg-Platz
  • Es Parlament (Puppetheaterbau)
  • De Uhrturm, wo 1830 gebaut worre is
  • Die Et’hem-Bey-Moschee
  • De orthodoxe Ufferstehungsdom
  • De Paulusdom
  • Es Grabmonument vum Kapllan Pascha Toptani
  • Die Burg vun Tirana
  • De Palascht vun de Prinzessin Sanije
  • Die kenichliche Residenz
  • De Denkmalkomplex am Flaggeplatz
  • De ältschte Park vun de Stadt
  • De erschte Springbrunne vun de Stadt
  • Die Gerwerbrück
  • De Platz, wo die Unabhängichkeit ausgerufe worre is
  • Die riesich alt Plataan vun de Gerwer
  • De Heldefriedhof als Sehenswürdichkeit un Kunschdenkmal
  • De Brigadenpalascht
  • Die Burg vun Petrelë

Dajti Express

Schaffe

De Dajti Express is e Seilbahn am Dajti, wo 2005 in Betrieb gnumme worre is. Die Anlaach, gebaut vun de Firma Doppelmayr aus Österreich, iwwerbrickt uff erer Streck vun 4,7 Kilomeder e Heheunnerschied vun ungefähr 800 Meter. Sie verbindt de Stadtteil Linza mit de Spitz vum Dajti. Die Fahrt dauert etwa 15 Minute. An de Bergstation befinde sich Gaschtronomie-Betriebe, e Unnerkumft un verschiedene Freizeitaalaache, dorunner e Minigolfplatz un e Kletterpark. De Dajti Express dient als Zugang zu de Wanderweche un Aussichtspunkt im Nationalpark Dajti. Die Seilbahn werd als längschdi uff em Balkan bezeichnet un is e Teil vun de touristische Infrastruktur vun Tirana.

Burg vun Petrelë

Schaffe
 
Burg vun Petrelë

Die Burg vun Petrelë is e Mittelalterliche Burg, wo nooch de neischte Forschunge im sechste Johrhunnert nooch Christus unner em byzantinische Kaiser Justinian I. gebaut worre is. Sie war Teil vun seim Verteidigungssystem. Die Burg steht uff eme steile Berghang, besunners im Süde un Südoste, was se gut zu verteidige macht. Sie is gebaut worre, wie die antike Persqopi-Burg, wo gegeniwwer liegt, nimmi so wichtig war. Ihr Hauptzweck war militärisch.

Die Burg vun Petrelë hot die Egnatia-Stroß kontrolliert, die vun Durrës iwwer Tirana nooch Elbasan gführt hot. Des war domols e wichtichi Verbindung. Am Onfang vum 14. Johrhunnert war se im Besitz vun de Familie Thopia, wo zwische de Flüss Mat un Shkumbin gherrschd hot. An eme Mauerrest kann mer noch es erschte Wappeschild vun de Thopias sehe.

Burg vun Preza

Schaffe

De Marinus Barletius (e Gschichtsschreiwer) erwähnt Preza als e klääni Stadt vun de Parthini. Dass er se erwähnt, zeigt, dass se schun vor de Belagerung vun Kruja gebaut worre sei muss, wahrscheinlich am Onfang vum 15. Johrhunnert vun de Thopias, wo die Gegend beherrscht hawwe. Scheinbar is se zur Zeit vum Gjon Kastrioti I. un seim Sohn uffgebb worre. Nooch de türkische Eroberung is se e bissel repariert worre, un es is sogar e Moschee gebaut worre.

Wirtschaft

Schaffe
 
Tirana is es Wirtschaftszentrum vum ganze Land

Tirana is es wichtigschte Industriezentrum in Albanie. Zu erwähne sin die Leicht- un Nahrungsmittelindustrie un es Baugewerb, awwer ach de Maschinebau, die Textilbranche un die Glasverarbeitung. Wie iwwerall im Land, is ach die Hauptstadt vun Albanie in ere Umbruchzeit. Noochdem die kommunistisch Diktatur gfalle is, sin viele vun de alte Industriebetriebe teilweis nimmi in Betrieb un funktioniere net regelmäßig. Awwer es werd schnell dran gschafft, die alte un neie Betriebe widder zum Laufe zu bringe. Die meischte Leit schaffe heit im Handel un in de Baubranche, im öffentliche Dienscht, im Tourismus odder als Staatsbeamte.

Verkehr

Schaffe

Stroßeverkehr

Schaffe

Tirana is ungefähr 40 km vum wichtigschte Hafe vum Land entfernt, der in Durrës is. Seit em Johr 2000 sin die zwää Städt mit ere Autobahn verbunne. Vun Tirana fahre jeden Daach Busse in die wichtigschte Städt vum Land. Des sin neie Busse, die alle europäische Standards erfülle un e gute Service biete. Wie versproche, hot die Stadtverwaltung vun Tirana ongfange, die öffentliche Verkehrsmittel zu verbessere. Des is Teil vun ere Reihe vun Maßnahme, um de Service zu verbessere, im Rahme vun de Verkehrsstrategie. Do war’s am wichtigschte, de Komfort un die Bewegung im öffentliche Verkehr zu verbessere. Des werd als e großi Revolution in de Verkehrsstandards vun Tirana gsehe. Die Erneuerung soll uff alle Stadtlinie kumme, mit de modernschte Busse.

De Stroßeverkehr hot in de letschte Johre stark zugenumme. Busse, viele Privatautos un schweri Lastwage fahre im gonze Land rum.

Eisebahn

Schaffe

Regelmäßig fahre ach Passagierzüch vun de Hekurudha Shqiptare (Albanische Eisebahn) nooch Durrës un weiter nooch Vlora, un ach nooch Pogradec un Shkodra. Außerdem is geplant, e neii Eisebahn zu baue. Uff dere soll e Schnellzuch zwische Tirana un em Flughafe hin un her fahre.

Flugverkehr

Schaffe

In Rinas is de internationale Flughafe „Mutter Teresa“, der ungefähr 25 km vun Tirana entfernt is. Flugverbindunge verbinde Tirana direkt mit de große Städt in West- un Osteuropa un vun dort mit de gonze Welt.

Einrichtunge vun Tirana

Schaffe

Bibliothek

Schaffe

Die Albanische Nationalbibliothek is 1922 gegrind worre un hot 5000 Bicher ghat.

Bildungseinrichtunge

Schaffe

Regierungseinrichtunge

Schaffe

Museen

Schaffe

Hier is die direkte Iwwersetzung in de pälzische Dialekt im enzyklopädische Stil:

 
Es Air Albania Stadion in de Stadtmitt werd grad gebaut (2019)

Als Hauptstadt is Tirana es Zentrum vum Sport in Albanie, wo sowohl Amateur- als ach Profisport betribbe werd. Es hot e Haufe große Sportanlage. Seit 2007 hot die Stadtverwaltung vun Tirana bis zu 80 Sportplätz in de meischte Viertel vun Tirana gebaut. Ääns vun de neischte Projekte is de Umbau vum existierende Parku Olimpik „Feti Borova“, wo die Infrastruktur fer die meischte Schulsporte biete werd.

Tirana hot in de Vergangeheit drei große Events ausgetrage: de European Promotion Cup for Men 2006, die Berglauf-Weltmeischterschafte 2011 un die Europäische Gewichthebe-Meischterschafte 2013.

Es gibt zwää große Stadie, es ehemalige Qemal-Stafa-Stadion un es Selman-Stërmasi-Stadion. Es erschte is 2016 abgerisse worre, um Platz fer es neie Nationalstadion zu mache. Des neie Stadion, was Air Albania Stadium hääßt, is uff em selwe Platz wie es alde Qemal-Stafa-Stadion gebaut worre un soll End 2019 uffmache. Es werd e Tiefgarasch, es Marriott Tirana Hotel, Läde un Bars hawwe un ach fer Unterhaltungsveranstaltunge genutzt werre. Tiranas Sportinfrastruktur entwickelt sich schnell wege de Investitione vun de Stadt un de Regierung.

Fußball is de beliebschte Sport in Tirana un im ganze Land, mit viele Vereinsmannschafte wie KF Tirana, FK Partizani Tirana un Dinamo City. Er is in alle Gschellschaftsschichte beliebt, vun Kinner bis zu Profis. Im Fußball hawwe die Mannschafte aus Tirana bis April 2012 zsamme 57 vun 72 Meischterschafte gewunne, die vum Federata Shqiptare e Futbollit (FSHF) organisiert worre sin, also 79 % vun alle. E annerer beliebter Sport in Albanie is Basketball, besunners vertrette durch die Mannschafte KB Tirana, BC Partizani Tirana, BC Dinamo Tirana, Ardhmëria Basket un ach die Frauemannschaft PBC Tirana.

Vor kurzem sin zwää Rugby-Mannschafte gegrind worre: de Tirana Rugby Club 2013 un de Ilirët Rugby Club 2016.

Als Hauptstadt is Tirana de wichtigschte Ort fer die albanische Mediebranche, wo ihre Sache in ganz Albanie, Kosovo un annere albanisch-sprechende Gebiete verteilt. In Tirana sin die meischte nationale un internationale Fernsehsender dehääm, inklusive em nationale Rundfunk, Radio Televizioni Shqiptar (RTSH), mit all seine Fernseh- un Radiosender. Die drei größte albanische kommerzielle Sender, wie TV Klan, Top Channel un Vizion Plus, hawwe ach ihr Hauptquartier in de Stadt. De europäische Sender Euronews un de amerikanische Sender CNN International betreibe ach e Franchise in de Stadt.

Tirana is ach de Hauptort fer die größte albanische Zeitunge, Zeitschrifte un Publikatione. Die Zeitunge mit de größte Ufflage in Albanie werre in Tirana gedruckt, wie die Shqip, TemA, Koha Jonë un Panorama. Die Gazeta Shqiptare, ääni vun de ältschte albanisch-sprachige Zeitunge in Albanie, schafft ach in de Stadt un hot do ihr Hauptquartier. Tirana hot ach e gut etablierti englisch-sprachigi Zeitung, nämlich die Tageszeitung Tirana Times.

  Commons: Doc Taxon/Tirane — Waitere Mulitimediadataie zum Artikel


Ännzelnochdweise

Schaffe
  1. Nationalpark Dajti. Global National Parks, nochgeguckt am 14. Sebdember 2024.