Dialegd: Schbaimarisch

De Primäreffeggd (uff Englisch primacy effect, uff Daitsch Primat-Effekt odda Erster-Effekt) meend ä psischologisches G’däschdnisphänomen. De Effeggd meend, dass ma sisch on frije Informazione, wuma krische dud, bessa eainnare konn als on schbedare.

Des lischd dodroa, dass erschde Informazione, wuma krischd, laischda ins Longzaidg’deschdnis iwwageje kennen, wails do noch kä Informazione driwwa hawwe dud, wu middem abschpaischare vundene naije Informazione im Konfliggd schdeje dun.

De Effeggd konn a bai B’uadailunge uffdrede. Frije Informazione, wuma krische dud, kennen än schdärgare Effeggd uff schbedare Oischdellunge hawwe, als Informazione, wuma schbeda krische dud. Zum Baischbiel, wuma jemond dreffe dud unn krischde Oidrugg, dass des än Egoischd isch, donn weadma ä schbedares freundlisches, offenes odda hilfsb’raides Vahalde eja als „Oischlaime“ oagugge unn nedd soi Oischedzung iwwa die Peason ännare. Dea Effeggd isch a b’konnd alsde easchde Oidrugg.

Ähnlisch ischdes a bei B’frochunge unn psischologische Teschds uff, wu die easchde Froche än Oifluss uff schbedare Froche und Oandworde hawwen.

Baischbiel Schaffe

Wonn Laid z. B. inna Bewärbung iwwa sisch selwa redde solln, doann hawwen die zuerschd erwähnde Aigeschafde audomadisch mea Gewischd als die schbedare. Guude Aigeschafde solldn dohea a midd positive Adjegdive ausgedriggd zuersch gsachd werre. In Unnasuchunge mit aiaische Zwilling hoddma in figgfive Bewärbungsgschbresch s’des glaische saache losse, awwa die Raijefolsch umgedrehd. Die änd hodd iwwa sisch gsachd „isch bin seriös, flaisisch, oifalsraisch, launisch, pedantisch unn brutal ealisch“ unn die onna „isch bin brutal ealisch, pedantisch, launisch, oifalsraisch, flaisisch unn seriös“. 80% vunde Peasonalschefs hawwen baide easchd Peason gfield, dass do die Schemie bessa isch. h

Geschedeel unn Kontraschd Schaffe

Des Geschedell vundem Effeggd ischde Rezenz-Effeggd, wu die schaedare Informazione ä schdergares Gewischd krische dud (Primacy-Recency-Effeggd). S’hengd awwa imma vunde Siduazion ab, wasfan Effeggd schdeaga wirgd. Womas midd Kedde vun Informazione zu due hodd, donn komma sisch eja onn die easchde unn die leschde B’griff eainnare (gugschd a baide serijelle Positionskurv vum Atkinson & Shiffrin, 1968).

Im Kontraschd zum Primäreffeggd schded a die retroaktive Indaferenz, bai dea des schbeda später G’leande die Wiedagawb vum frija G’leande oinschrängd.

Bischa unn Gwelle Schaffe

  • Atkinson, R.C. & Shiffrin, R.M. (1968). Human Memory: A Proposed System and Its Control Processes. In: K.W. Spence & J.T. Spence (Hrsg.): The Psychology of Learning and Motivation. Vol 2. New York: Acad. Press.
  • Bredenkamp, J. & Wippich, W. (1977): Lern- und Gedächtnispsychologie, Stuttgart: Kohlhammer, 2.
  • Geml, R. & Lauer, H. (2008): Marketing- und Verkaufslexikon, 4. Auflage, Stuttgart, ISBN 978-3-7910-2798-2
  • Primacy Effect
  • Brain Games (National Geographic)