Riograndenser Hunsriggisch

Riograndenser Hunsriggisch, uf riograndenser Hunsriggisch: Hunsrik, Hunsrickisch (port. hunsriqueano, renano) is en deitscher Dialegd, wu sisch vum Hunsriggische im Hunsrigg ableit, wu in de zwee sidlischschde Schdaade vun Brasilje, Rio Grande do Sul un Santa Catarina, gschwetzt werd. S gilt seit 2012 als Deil vum schdaadlische hischdorische un kuldurelle Erwe. In de Schdädte Antônio Carlos un Santa Maria do Herval is es zwedde Amdsschbrooch. Außer im Side vun Brasilje redd ma s aa in paa Regione im Nordoschde vun Agentinie, im Sidoschde vun Paraguay un in geringem Maß in Venezuela.

Hunsrik (Riograndenser Hunsriggisch)

Gschbroche in

Brasilje, Agentinie, Paraguay, Venezuela
Lingwischdische Oiordnung
Ofizieller Schdadus
Amdsschbrooch vun Brasilje: Antônio Carlos un Santa Maria do Herval
Schbroochcod
ISO 639-3:

hrx

Deitsche Kononiee in Sidbrasilje 1905.
Saõ Leopoldo is bei Porto Alegre zu finne.

Vun 1824 åå sin viel Deitsche in de Side vun Brasilje oigewannerd. Di erschde Oiwannerer sin ausem Hunsrigg kumme un hawwe 1824 São Leopoldo gegrindt. E große Oiwanderungswell waa in da Mitt vum 19. Jahunnad. Do sinn awwer viel mähner Deitsche aus Bähme un annare Gebiede oigewannerd wie noch Hunsrigger odder Pälzer noochkumme sin. Drotzdem hot sisch des Hunsriggisch als gemeinsame Schbrooch vun de deitsche Oiwannerer ghalde un hot sisch als Ausgleischsdialegd endwiggeld, mid demm e Verschdännischung zwische de Deitsche aus verschiedene Regione meglisch waa.

Di Riograndenser Hunsriggische Schbrooch Schaffe

Im Hunsrigg gibt s kään oiheidlische Dialegd. Er liggt im Dialegdkontinuum im Iwwergang zwischem Rhåi- un em Moselfränggische. Im Riograndenser Hunsriggische gibts Orde, in denne di moselfränggische Merkmole un annere, in denne die rhåifränggische Merkmole iwwerwiege un widder annare, in denne rhåi- un Moselfränggische Merkmole newananner vorkumme[1]. Zum Beischbiel kamma saare

Alles is gemach waar. (rhåifränggisch)
odder
Alles is gemach gebb. (moselfränggisch).

Riograndenser Hunsriggische Wärder Schaffe

Alldäglische Ausdrigg Schaffe

  • Oi! (wie uf Pordugiesisch) – Hallo!
  • Tschau!
  • Gummeuend! / Gummeue!
  • Gundach!
  • Gunohmd / Gunovend!
  • Gunacht!
  • Alles gud? – (noch em pordugiesische tudo bem? ins Hunsriggische iwwerdraare)
  • Danke scheen!
  • Bitte
  • Bitte scheen! – (uf "Danke")
  • Net notwennich! – Gern gschehe!
  • Entschuldich mich!
  • Es dud meer Leed.
  • Ja / Jo
  • Nee
  • Jawohl!
  • Jo dann. – Gud.

Verwe Schaffe

Infinidiv > Padizib

  • gehn > gang
  • gewe > gebb
  • krien > kried
  • esse > gess
  • schreiwe > geschribb
  • nemme > genomm

Schreibweis Schaffe

Fä s Riograndenser Hunsriggische sin zwee Schreibweise endwiggeld worre. Di erschde, vun Cléo Vilson Altenhofen un ånnare im Johr 2007[2], oriendiert sisch am Deitsche. Di zwett, vun da Ursula Wiesmann 2008[3], gibd di Laude so widder, daß sisch fä Pordugiesischschbroochische di Ausschbrooch erschließt. Selle is dodefir awwer fä Deitsche schwer zu lese.

Beischbiel:

Schreibweis noch Altenhofen et al. (da Text aus da Hunsrik Test Wikipedia, iwwerdraare):

Hunsrick-Sprooch is en Internet-Projekt fer di Schaffung von en Wikipedia in Brasilianisch Hunsrick-Sprooch.
Unser Filosofie is, dass di Hunsrick-Sprooch is en Schatz von alle Brasilianer un dass alle Sprecher vom Hunsrick von ganz Brasil solle sich einische fer unser Sprooch se redde, egal von welche Staat de hejer kommt.

Schreibweis noch Wiesmann (aus da Hunsrik Test Wikipedia):

Hunsrik xprooch is en intërnët proyëkt fer ti xafung fon en Wikipedia in Prasiliaanix Hunsrik Xprooch.
Unser filosofii is tas ti hunsrik xprooch is en xats fon ale prasiliaaner un tas ale xprëcher fom hunsrik fon kans Brasil sole sich ayniche fer unser xprooch se rëte, eekaal fon wëlche xtaat te hëyer khomt.

Quelle un Weiderfihrendes Schaffe

Im Netz Schaffe

Bischscher Schaffe

  • Cléo Vilson Altenhofen: Hunsrückisch in Rio Grande do Sul. Ein Beitrag zur Beschreibung einer deutschbrasilianischen Dialektvarietät im Kontakt mit dem Portugiesischen, Mainzer Studien zur Sprach- und Volksforschung 21, Franz Steiner Verlag, Schduggat 1996, ISBN 978-3-515-06776-8
  • André Kuster-Cid, Eduardo Fausto Kuster Cid: Dicionário renano-hunsrik : português, Verlag Cousa, Vitória 2018, ISBN 978-85-9578-076-7

Fußnode Schaffe

  1. Altenhofen 1996, Katt 6
  2. Altenhofen, C. V.; Frey, J.; Käfer, M. L.; Klassmann, M. S.; Neumann, G. R.; Spinassé, K. P.: Fundamentos para uma escrita do Hunsrückisch falado no Brasil. Revista Contingentia, 2, 2007, 73-87. Verfiegbaa im Netz: Revista Contingentia
  3. Wiesemann, U.: Contribuição ao desenvolvimento de uma ortografia da língua Hunsrik falada na América do Sul. Associação Internacional de Linguística—SIL Brasil, Cuiabá. 2008.