Schbayabach

De Schbayabach isch än linke Newefluss vum Rhoi in de Palz ([Rheinland-Pfalz|[Rhoilond-Palz]]). Soi Quell hot er in Spayerbrunne, un zwar genau do wu die Stroß vun Elmstää uffs Johanniskreiz än Abzweich noch links (also noch siedweschde) noch Erlebach hot.

De Gießhiwelbach in Schbaya

De Gießhiwelbach una Schbaya

Gschichd

In Naischdadt trennd sisch de Schbayabach in zwai Deel unn de nerdlisch devun fliessd als Rehbach iwwer Haßloch unn Naihofe in der Rhoi. Uaschbringlisch is des de äänzisch Dääl gewäßd, än Schbayabach hods voa 2000 Joa noch gaaned gäwwe. Wie mär ufgrund vun de naisde Forschunge oonämme därf, waa hinna Naischdadt uaschbringlisch ä gonz noamali Bachbieschung, die wo äm Landschafdsgfälle gfolschd is, ohne Abzwaischung Schbayabach. Des waa, was haid de Rehbach is. Ärsch die Reema hän, wail daßse in Schbaya Wassa gebraachd hän, die Abzwaischung gschaffe un dodemid zwää Driddl vum Wassa abgelaidd noo Schbaya - de Schbajabach waa gschaffe. Un de Rehbach als es - jezad - gläänare Gwässa hod soi Quell valore.

Aadefagde

Haid noch komma guud ärkenne, doßes sisch um än kinsdlische Bachlaaf hondld, wail kää nadialischa Wassalaaf än Hang long fiad, wie daßes de Schbayabach duud, orra än onan Bach uf änärre Brigg iwwaquere duud.

Bedaidung

Ä zwädd Dailung is när fär ä gwissi Schdregg un waa wohl ärsch färs Wassa selwad zu daile un schbäda donn, im Middlalda, aach um die Wassagrafd uffzdaile. Des is donn zwischm Kuafärschd unnäm Färschdbischuf ausghannld worn. Grund dodefär waa außa de allfällisch Wassagiia aach die geologisch Schdrugdur vum Pälzawaldgebirsch: de Sondschdoi duud sich mid Wassa grad so vollaafelosse, wie doßas Wassa wirra ablaafe lossse duud, jenoodäm, wie hooch de Wassaschbijel laihd. Doodorsch is de Schdää wie än Puffa, wo än reladiev glaischmäßische Wassaschdond garandiere duud. Un dodemid is donn die Voraussedzung gäwwe fär ä wäddschafdlische Miehlebedrieb. Tuchwalgeraije, oinische Babiamiehle, Lohmiehle, Hammaschmiede, Säschemiehle, Kornmiehle, Eelmiehle un die Achaadmiehl Naischdadt (Achaadschlaifarai), insgsamd waans bis zu 31 Bedriewe - wonn ned mea - wo die Wassagrafd genuzd hän - uugreschnd die gonz Drifderai. De Schbayabach waa de Modoa fär die gonz Wäddschafd gweßd.

In Schbaija

In Schbaija, wua inde Roi fliesd, hoddma aus vaschiidene Grind än Deel als sogenoandi Woogbach abgschbalde. Ab äm bschdimde Pungd heesds donn pledzlisch Nonnebach. De Deel, wu duasch Schbaija fliesd, heesd inde Schdadd de Gießhiwwlbach un hod mol Miele oogdriwwe. Un dea Deel ged unade Haisa uffde Haubdschdrooß duasch, hodd donn una äm Haus än Wassafall, wuma a gugge koan un kummd inde Aldschdad widda ons Lichd. Frija hodds a Zugeng zum Gießhiwwlbach kabd, wu die Laid Wassa hawen hoole kenne. Haid hodma äna widda uffgmachd.

Websaide

 Commons: Speyerbach – Sammlung vun Bilder, Video un Audiodataie

• Die besonder Gschichd vum Speyerbach
• Großes Onlineprojekt "Speyerbach" (sait 2005)