Unnaschied vunde Gschischde vun "Sachsen-Anhalt"

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
Ora Unu (Dischbediere | Baidräsch)
→‎Gschischd: Mach demnächschd waida
Ora Unu (Dischbediere | Baidräsch)
Zail 18:
1417 henn die Hohezollern die Marg Brandebursch erhalde, zu derre aa die Aldmarg g'herd hot. 1423 henn die Wettiner die Nachfolg vun de Akanier in Widdebärsch õõgedrede unn dodemid die Kurwürd erhalde. De Kurferschd Friedrich III. ließ ab em Johr 1486 Widdebärsch zu enerer große Residenzsschdadt ausgebaud unn ä Universidäd gegrinded, wo schbäda die (lutherische) Reformadsion õõgfonge hot.
 
=== Friehe NaaizaidNaizaid ===
Der Martin Luther hot nämmlisch 1517 in Widdebärsch an die Schloßkärsch soi 95 These õõgeschlaache. De Friedrich hot dem Luther schbääda aa Schudz gewährd, unner annerem hot er ihn in de Wartburg in Eisenach vaschdeggeld. Dorschsedze könne hot sisch die Reformadsion awwa erschd im Johr 1541, donn is de lutherische Glaawe awwa die greeschd unn noch Augsburga Friede 1555 Schdaadskonfession vum Ferschdedum Saksä worre.
 
Zail 25:
Die Schlesische Krieche 1740-1742, 1744-1745 unn de siwwejährische Kriech 1756-1763, an denne aa Praiße betailischd gewessd is, henn die Gebiede im haidische Saksä-Aahald kaum gedroffe.
 
=== 19. unn friehes 20. Jh. ===
Õõfong vum 19.Jh. hot de Napoleon õõgfonge oiropäische Länner oizunemme. Proiße hot 1806 ä Niederlaach bai [[Jena]] oischdegge misse unn uffm Friede vun Tilsit all wesdelbische Gebied ans naigebebildede Keenigraisch Weschdfaale abtrete misse, en fronzesische Sadellideschdaad, regierd vum Napoleon soin Bruder Jérome. De Elweraum hot während de Befraiungskriege gege de Napoleon ä wischdischi Roll gebschield, Magdebursch is awwa erschd 1814 zerickerowwert worre. Uffm Wiener Kongress 1815 hot Praiße ä naii Provinz Saksä oigerischd. Do sinn aa die Gebiede dezukumme, welle Praiße im Kriech valoore hot., awwa aa Gebiede vun Saksä sinn zugeschlaache worre. Die Provinz Saksä is in drai Bezirge gedaild worre, wobai de Bezirg Erfurd nedd uffm haidische Lannesgebied liechd. Die aahaldische Ferschdedümer henn dorsch die Gschischd ihr uuabhängischkaid bahalde könne, ware awwa said 1828 dorsch Zollainischunge vun Praiße abhängisch. 1863 sinn die Ferschdedümer verainischd worre.
Õõfong vum 19.Jh. hot de Napoleon õõgfonge oiropäische Länner oizunemme.
 
Dorsch die Induschdrialisierung hot die Provinz Saksä en schdarge Uffschwung vun de Induschdrie erlebd. Kalisalz is 1863 in Schdaßfurd, Bernbursch unn Halle abgebaud worre, um dodraus Dingemiddl herzuschdelle. Im Mansfelder Kubfarevier is um die Zaid 800.000 Tonne Kubfa abgebaud worre. In Biddafeld unn Halle hots riesische Braunkohlereviere gewwe unn in Magdebursch hot sisch en Zendrum vum Maschinebau endwiggeld. Um Magdebursch, vor allem in de Börd, sinn Zuggariewe abgebud worre, faschd die Hälfd vun alle Zuggariewefabrigge ware in de Provinz Saksä unn Aahald. Weege de Middllaach vun de Provinz henn sisch do aa die Vakeasweege gebindeld.Die Induschdrialisierung hot sisch aa in de Bevelkerung niedageschlaache: Die Bevelkerung hot sisch vun 1815 bis 1915 in Halle (uff 200.000) unn in Magdebursch (uff 300.000) vazehnfachd. Die Provinz Saksä hot domols 3 Millione Oiwuhner g'habd, Aahald 331.000 (zum Vaaglääsch: Es haidische Saksä-Aahald hot 2,3 Millione Oiwuhner).
 
== Schbrooche ==