Unnaschied vunde Gschischde vun "Sachsen-Anhalt"

 

Õõfong vum 13.Jh. hots 4 Territorie uffm haidische saksä-aahaldische Gebied gewwe: Die Aldmarg im Norde um die Schdadt Schdendal, Aahald in de siedlische Midd um Dessau, des Herzochdum Widdebärsch im Oschde unn des Erzbischdum Magdebursch. Im Siede henn die Grafe vun Wettin viel Oifluss g'habt unn henn aa viel Burge in de Näh vum haidische tiiringisch-säksische Grenzgebied gebaud, desweege heeßt de Londkrääs in derre Region aa Burgelondkrääs.

 

1417 henn die Hohezollern die Marg Brandebursch erhalde, zu derre aa die Aldmarg g'herd hot. 1423 henn die Wettiner die Nachfolg vun de Akanier in Widdebärsch õõgedrede unn dodemid die Kurwürd erhalde. De Kurferschd Friedrich III. ließ ab em Johr 1486 Widdebärsch zu enerer große Residenzsschdadt ausgebaud unn ä Universidäd gegrinded, wo schbäda die (lutherische) Reformadsion õõgfonge hot.

 

=== 19. unn friehes 20. Jh. ===

Õõfong vum 19.Jh. hot de Napoleon õõgfonge oiropäische Länner oizunemme. Proiße hot 1806 ä Niederlaach bai [[Jena]] oischdegge misse unn uffm Friede vun Tilsit all wesdelbische Gebied ans naigebebildede Keenigraisch Weschdfaale abtrete misse, en fronzesische Sadellideschdaad, regierd vum Napoleon soin Bruder Jérome. De Elweraum hot während de Befraiungskriege gege de Napoleon ä wischdischi Roll gebschield, Magdebursch is awwa erschd 1814 zerickerowwert worre. Uffm Wiener Kongress 1815 hot Praiße ä naii Provinz Saksä oigerischd. Do sinn aa die Gebiede dezukumme, welle Praiße im Kriech valoore hot., awwa aa Gebiede vun Saksä sinn zugeschlaache worre. Die Provinz Saksä is in drai Bezirge gedaild worre, wobai de Bezirg Erfurd nedd uffm haidische Lannesgebied liechd. Die aahaldische Ferschdedümer henn dorsch die Gschischd ihr uuabhängischkaid bahalde könne, ware awwa said 1828 dorsch Zollainischunge vun Praiße abhängisch. 1863 sinn die Ferschdedümer verainischd worre.

 

 

=== Vum zwädde Weltkriech bis haid ===

1944 iss die Provinz Saksä uffgelesd worre unn in de Provinze Magdebursch unn Halle-Mersebursch uffgõnge. Nochm Zwädde Weltkriech is des Gebied vun de Sowjetunion besedzd worre unn die Provinze sinn zamme mid Aahalt zur Provinz Saksä verainisch worre, de Nååme is in dem selwe Johr uff Saksä-Aahalt geännert worre. 1947 is Praiße uffgeleesd worre unn die Provinz hot sisch zu dem Lond Saksä-Aahalt umbenonnd. Des Lond hot 1949 zamme mid de onnere Länner vun de sowjetische Besadzungszon die [[DDR]] gegrinded. Des Lond is 1952 dorsch die Vawaldungsreform in die baide Bezirge Halle unn Magdebursch uffgedaild worre. Nach de [[Wiedaverainischung]] 1990 is des Lond mid ähnlische Grenzziehunge wie vor 1952 in saina haidische Gschdald wiedahergeschdelld worre. 1994 unn 2007 henn Krääsreforme schdaddgefunne.