|
[[Datei:Oberrheingraben-NASA-250.jpg|miniatur|Sadellideufnahm von de RoieweneRhoiewene und de Middelgebirsche ausserum, owwe links de Pälzerwald und d Vogese, in de Midde de RhiograweRhoigrawe als Diagonale vum gonze Bild, räschds devun SchwarzwaldSchwazwald und owe de Orewald, zwische dänne de [[Kraichgau]], räschds unne de Bodesee un die Alb, fgonzgonz owwe es Rhoiknie mim Daunus.]]
D '''RoieweneRhoiewene''' isch der im Sproochgebrauch üblicheiwliche Name für de OwwerroigraweOwwerrhoigrawe. Sie fängt in [[Basel]] åå und geht ugfähr bis [[Määnz]]. Manche Lait sage a ''Rhoidal'' , was awwer ned stimmt, wail d Rhoiewene koi Dal isch.
== Entstehung ==
D RoieweneRhoiewene isch durch en Grawebruch entschtanne. D Erdkruschte zwische de haidige [[Vogese]] und em [[Pälzerwald]] uf de oine Said und em [[SchwarzwaldSchwazwald]] und em [[Odewald]] uf de annere Said, hot sich ufgwölbtufgwelbt, bis sie in de Midde oigschtürztwährend dem Terziär un em Quartär oigebroche isch. Es isch zwische dene Middelgebirge en 40 Kilomeder braider un 300 Kilomeder longer Grawe entschtanne, derwu sich mid Sedimend gfülltgfillt hod. Di gräschde Mäschdischkeit, wie ma in da Geologie sescht, hawwe di Sedimende mid um di 3500 Meder bei Monnem. A hait sin di Verwerfunge am Grawerond noch in Bewegung. Vor allem seidlische Verschiewunge losse sisch feschdschdelle un månschmol sin dorursch aa kläne Erdbewe zu schbiare. Vom vulkånische [[Kaiserstuhl]] abgeshe isch de Grawebruch ziemlich ewe. De RoiRhoi, der vorher durch die [[Burgundisch Pfort]] Richtung Middelmeer gflosse isch, fliesst seidher durch die RoiewweneRhoiewene und hot ere ihre Name gewwe.
[[Datei:Rheingraben 1.JPG|thumb|250px|Bligg vum Melibogus zua Haadt]]
== Bsiedlung ==
In de Rhoiewene hods, wie die Funde zaische, schun frieh die ärschde Siedlunge gäwwe. Haid sin die Medropolreschione Rhoi-Mõõ midde Schdedt Binge - Määnz - Frongford - Offebach - Damschdadt un [[Medropolregion Rhoi-Negga|Rhoi-Negga]] mid [[Naischdadt]] - [[Monnem]]-[[Ludwichshafe]] - [[Schbaya]] - [[Worms]] - [[Haidlbärsch]] un [[Brusel]] prächnd un mea siedlich vum Pälza Schbroochgebied die Drinadzional Medropolreschion Owwarhoi mid [[Kallsruh]] und [[Stroosburi|Strõõßburg]], [[Fraiburch]] (im Breisgau), Miehlhause (im [[Elsaß]]) un [[Basel]].
Di greeschte Städt in de RoieweneRhoiewene sindsin [[Freiburg im Breisgau]], [[Strassburg]]Strooßburg, [[Karlsruh]]Kallsruh, [[Monnem]] und [[Ludwichshafe]].
== Wärdschafd ==
[[Datei:Erdöltiefpumpe.jpg|thumb|250px|Eelbump wie ma se aach im Ried als gsien hod.]]
Die ginsdiche Vakeasbedingunge hän schun said de frieheschde Voazaid aach de Hondl gfärdad - haid is Frongford es BongeBongge- un Bängschdazendrum, Ciba - Anilin - Merck - Heegschd sin bekannde Schemie- un Pharmaziefirme. Ändlong vum Rhoi wärd inde aal Mäanda Kies un Sand gebuddld, in Päschlbronn is die äldschd Eelquell[[Erdeel|Eel]]­quell, im Ried hänse die Färderung inde 70er oigschdelld un in [[Landach]] 2008 õõgfange.
Mid Rhoihesse, Palz un Baade lieje die drai greeschd Woibaugebiede[[Woi]]­baugebiede im RhoigraaweRhoigrawe, denewwa is do es Haubdõõbaugebied vun Tabag, Zuggariewe un Schbaarchl un die Osdhäng - Schwaz- un Orewald - sin bekannd fär iane Obschdwässale un Obschdwoi.
== Lings un Quelle ==
| 