|
}}
Saalännisch gebbds ned. Ned als Schbrooch. Wann därde Ausdrugg trodzdämdrodzdehm alsemol gebrauchd wärdwerd, donndann als VakäzungVekerzung vun "saalännische Dialegde" orra färfa es aischneichene Saapälzisch vun onnareannere weschdpälzische Dialegde abzgrenzeabsegrenze - orra wail de SchbreschaSchbrecher vadrängdvedrengd hodhad orra ned wääswäs, daß es gaa kääkenn Saalännisch als äänzlnienzelni Schbrooch gäbdgebd.
GschbrocheGeschbroch wärnwerre im SaalåndSaaland im Nordweschde muselfrängischemoselfrängische Dialegde un im Südoschde die saapälzische Dialegde.
Beide DialekdgruppeDialegdgrubbe werre em WeschdmiddldaidscheWeschdmiddldeidsche zugeordndzugeordned. UmgångsschbroochlichUmgangsschbroochlich werd de DialektDialegd ofd aa assals ''PladdBladd'' bezaichndbezeichned, was awwa nix med em PladddaitschePladddeidsche se dudon hothad.
== VabraidungVebreidung ==
DiDie Schbroochgrenz vun em muselfrängischemoselfrängische unn em saapälzische Dialegdgebied werd doachdorch didie ''das/dat-Linje'' daageschtellddaageschdelld, didie wo sischsich vun Velklinge im Siedweschde no St. Wennl/Freise im NoadoschdeNordoschde doachdorch's LåndLand ziehd. AußahalbAußerhalb vum SaalåndSaaland werre haabdsächlischhaubdsächlich didie saapälzischsaapälzische Dialegde, insbesunnreinsbesonnre es ''SaabriggaSaabrigger PladdBladd'' unn es vum Begger HoinzHeinz geschbrochnegeschwäzde Saapälzisch assals "der Saalännische Dialegd" waagenummwohrgenomm - aachah wonnwenn des quasi närnor äne Faabklex uff änärrearer bunde PaleddePaledd is.
In de Umgewung vun Lebach unn Schmelz valaafd endlångendlang vum Flissje Prims didie ''dat/wat-Grenz''. Obwohl do käkenn aichntlichaeiechndlicher Inseldialegd geschbroch werd, blaibdbleibd feschdsehalle, hodhad di Mundaad vun Schmelz gewisse AichnheedeEichenheede, wo im iwwrischeiwweriche Saalånd in dereder FoamForm ned ufträädeufdrääde, wail Schmelz
e ledschdi HochburschHochburch vum muselfrängischemoselfrängische Dialegd bild. DesDas schaffd enge IwwagägngIwwergäng Saapälzischeins saapälzische. In ÕschbielungAhnchbielung uff de tibisch muselfrängischemoselfrängische Ausdrugg ''loo hei'' (werdlich „doo“ orra „derd„dord hier“) werd di GeendGechend umom Lebach unn Schmelz aa assals didie ''Lohei'' bezaichndbezeichnd.
DodriwwaDodriwwer nausenaus gebbd's waidereweidere klännereklennere DialegdinsleDialegdinsele in de Saabrigga OadsdääleOrdsdääle EnsheimEnsemm unn Eschringe unn aa in KlääblittersdoafGleenblidderschdorf-Bliesranschbach unn in MannelbachdaalManndelbachdaal-Bliesmenge-Bolche. In de dertischedordiche Dialegde sinn FoammeForme se finne, die wo sischsich doachdorch noch e ned erfolchdi Diphthongierung
vun de alde Monophthonge auszächeleauszechele. Dodemed sinn di Mundaade zum LothringischeLodhringische se rechlerechele, die sunschtsunschd norenoor in FrankraichFrangraich geschbroch werre. De Grund dodefärdodefair is wohl der, doßdaß ärschderschd im 18. Jh. es SaapälzischSaapälzische waidschdgejndwaideschdgejnd es MuslfrängischMoselfrängische abgleesd hodhad, un daß Saabrigge assals saalännischsaalännisches Zendrum aach schbroochlischschbroochlich äm schdärgere fronzeesischefranzeesische OiflußInnfluß ausgsedzddausgesedzdd gwesdgwehn waa, als wie glännareglennere SchdädtSchdäd orra DärfaDerfer.
== Foneedig ==
=== KonsonåndeKonsonande ===
Karagdarisdisch fer saalännische Dialegde is e norenohr wennich ausgeprägdie Unnaschaidung zwische stimmhafde unn stimmlose KonsonåndeKonsonande. DesDas duddod dezu fierefehre, dass ferfar Schbrecher vum SchdåndaaddaidscheSchdandaaddaidsche insbesunnreinsbesonnre åmam Silweõfång aichntlicheichndlich stimmhafdesdimmhafde KonsonåndeKonsonande assals stimmlos waagenummwohgenomm werre kenne orra umgekeerdomgekeerd.
Konsoånde werre mehrschdens ehnder e bissl stimmhafd ausgeschbroch (z. B. in La'''dd'''ezoon, „La'''tt'''enzaun“) was nommalawais aa schrifdlich wirrergebb werd. Umgekeerd findt e daidlich waanemmbaari '''Õ'''laudvahäddung tibischerwais bai Grubbierunge aus em Konsonånd + /r/ åm Silweõfång stadd.
| 