Unnaschied vunde Gschischde vun "Segeln"

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
Addbot (Dischbediere | Baidräsch)
k Bot: Migrating 37 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q192520 (translate me)
YMS (Dischbediere | Baidräsch)
Wortdoppelung entfernt, Interwikilink entfernt (in Wikidata enthalten)
Zail 1:
{{Bkl II|is iwwas Seeschln mid Boode uffm Wassa, färs Fliesche gugg unna [[Seeschlfluch]]. \_______O_______/ . }}
 
'''Seeschln''' is die gschdaiad Foddbeweschung vunäräm Seeschbood oddanäräm Seechlschiff dorsch Nudzung vum Wind.
 
Zeile 7 ⟶ 8:
Wann doßs Seeschle õõgfange hod, wääs mär ned. Inde "Franchthi"-Heehl bai Kilada uf de Pellopnees am Argolische Golf hod mär Schdääwäggzaisch gfunneaus Schdää, wu vun Insle midde inde Ägäis schdamme duun. Wail daß Schdää awwa ned schwimme un schun glai gaaned flieche, muß mär õõnämme, daß die Laid se mid Boode dord hiegebrung hän. Die ledsch Beaawaidung is voa 20.000 bis 30.000 Joa voagnumm worn. Waahschainds hänse brimidiv Seeschlboode ghad.
 
[[Datei:Güímar Ra II BW 1.JPG|thumb|left|Ra-II-Nõõbau]]
[[Datei:Güímar Ra II BW 1.JPG|thumb|left|Ra-II-Nõõbau]]Die äldschde bekannde Bilda sin vunde Egibda vun 5.000 a.D. un zaiche schun hochändwiggld Schilfboode vum Typ Ra II (des isn Noochbau vum Thor Haiadahl, middäm wua vun Afrika iwwa de Adlandig nõõ Siedameriga gseeschld is): mid Madde umhüllde Doppelrimp, Buch un Hägg hogezoche fär die needsch Schbannung ufzbaue, die wu däre Konschdrugzion ärschd die needisch inna Fäschdichkait gäwwe hod. Um 3.000 a.D. sin im siedchinesische Mea Ausleschakanus mid Seeschle endwiggld worn un zwische Indus, Mesopodanie un Egybde (Rod Mae) gabs schun än reesche Handlsvärkea.[[Datei:Lateinsegel.svg|thumb|Ladainseeschl]]
 
[[Datei:Güímar Ra II BW 1.JPG|thumb|left|Ra-II-Nõõbau]]Die äldschde bekannde Bilda sin vunde Egibda vun 5.000 a.D. un zaiche schun hochändwiggld Schilfboode vum Typ Ra II (des isn Noochbau vum Thor Haiadahl, middäm wua vun Afrika iwwa de Adlandig nõõ Siedameriga gseeschld is): mid Madde umhüllde Doppelrimp, Buch un Hägg hogezoche fär die needsch Schbannung ufzbaue, die wu däre Konschdrugzion ärschd die needisch inna Fäschdichkait gäwwe hod. Um 3.000 a.D. sin im siedchinesische Mea Ausleschakanus mid Seeschle endwiggld worn un zwische Indus, Mesopodanie un Egybde (Rod Mae) gabs schun än reesche Handlsvärkea.[[Datei:Lateinsegel.svg|thumb|Ladainseeschl]]
 
[[Datei:Lateinsegel.svg|thumb|Ladainseeschl]]
 
596–594 a.D. hen die Phönizia Afrika vum Rode Mea ins Middlmea umseeschld. Um die Zeidwende etwa hodmär de Bugschbriet als Takelelemend endegd: mär nämmt õõ, daß die Grunlaach defia Rammdornvärsuche waan. Außadäm isses "Ladainaseeschl" ufkumme: än koaze Maschd midnäre lange Rah, die wu vum Buch iwwan Top hochschdaigd bis iwwas Hägg. Des is sea schwea zu manövriere, wail fär daßs Seeschl sich ausbausche konn, es allwail voam Maschd hänge muß. Des hääsd, wamma baim Wende dorsch de Wind gehd, do muß mär glai des gonze Vordaänd hinnam Maschd vorbaiwuchde. Annaschdasaids is des haid nuch es schnellschde, wus iwwahaubd gäbd: Än Seeschl is um so effegdieva, je länga die Õõschdreemkand is - un doo is des die long Schdang...
 
=== Middlalda un frïï Naizaid ===
[[Datei:Vikingship.jpg|thumb|left|Wikinga-Nõõbau]]
[[Datei:Vikingship.jpg|thumb|left|Wikinga-Nõõbau]]Die Onglsaxe, die wu iwwa de Kanal noo Ängland gemachd hän, hän dodevoa Longboode ghed. Des sin Boode minäram Länge-Braide-Vähäldnis vun daidlisch iwwa finf. Die sin donn vunde Wikinga nuch waidaändwiggld un als vabässad worn - sowaid, daßse iwwa zwonzisch Knode ärraischd hän. Dodemid sinse donn iwwa de Adlandig gepeesd, sinde Rhoi huch bis Kölle, hens Middlmea uusischa gemachd un die Daitsch-Reemische Kaisa ([[HRR]]) in Sizilie õõgegriffe un sin vun Oschdsee un Schwazmea zuglaisch noo Rußland ingfalle, wuse se sogaa zaiwailisch de Zaa gschdälld hän.
 
[[Datei:Vikingship.jpg|thumb|left|Wikinga-Nõõbau]]Die Onglsaxe, die wu iwwa de Kanal noo Ängland gemachd hän, hän dodevoa Longboode ghed. Des sin Boode minäram Länge-Braide-Vähäldnis vun daidlisch iwwa finf. Die sin donn vunde Wikinga nuch waidaändwiggld un als vabässad worn - sowaid, daßse iwwa zwonzisch Knode ärraischd hän. Dodemid sinse donn iwwa de Adlandig gepeesd, sinde Rhoi huch bis Kölle, hens Middlmea uusischa gemachd un die Daitsch-Reemische Kaisa ([[HRR]]) in Sizilie õõgegriffe un sin vun Oschdsee un Schwazmea zuglaisch noo Rußland ingfalle, wuse se sogaa zaiwailisch de Zaa gschdälld hän.
 
Korz denõõ hod mär uffm Kondinänd die Hanse-Kogge gebaad, digge, hoche un draachfähisch Äämaschda mid ääm gruße Raaseschl - schbäda gabs donn aachemol zwää un drai Maschde. Dodraus hän don die Pordugiese die Karawelle endwiggld, die Ard vun Schiffe, midänne Kolumbus noo Amerika gong is. Soi ''Sanda Maria'' hodemol grad so 23,60 m Lüa ("''L''äng ''ü''wwa ''a''lles") ghad, brääd waase 7,92 m, än Diefgong hodse ghad vun 2,10 m un im Hägg waase heescha wie brääd. Zwää vun ihrne drai Maschde waan raagedaagld, de Besan hodn Ladainseeschl gdraache, un unnan Bugschbried hod mär aach nuch ä Raaseeschl hänge gekännd. Inde Mid waase niedrisch un vorn wirra hooch.
 
Korz denõõ hod mär uffm Kondinänd die Hanse-Kogge gebaad, digge, hoche un draachfähisch Äämaschda mid ääm gruße Raaseschl - schbäda gabs donn aachemol zwää un drai Maschde. Dodraus hän don die Pordugiese die Karawelle endwiggld, die Ard vun Schiffe, midänne Kolumbus noo Amerika gong is. Soi ''Sanda Maria'' hodemol grad so 23,60 m Lüa ("''L''äng ''ü''wwa ''a''lles") ghad, brääd waase 7,92 m, än Diefgong hodse ghad vun 2,10 m un im Hägg waase heescha wie brääd. Zwää vun ihrne drai Maschde waan raagedaagld, de Besan hodn Ladainseeschl gdraache, un unnan Bugschbried hod mär aach nuch ä Raaseeschl hänge gekännd. Inde Mid waase niedrisch un vorn wirra hooch.
[[Datei:The Cutty Sark 2005-01-24.jpg|thumb|Cutty Sark]]
 
Zeile 20 ⟶ 28:
Ärschd inde schbääde Naizaid hods donn longsam wira ä Ändwigglung gäwwe zu schniddischere Schiff - un donn hods aach nimmi long gedauad, bis die Klippa kum sin, schaaf uff Kiel gebaad, Heecha am Wind wie voahea, Seeschl nuch un nescha, die beschde waare all iwwatagld un hä ia Schbidze ärschd ärraischd, wiese mid äm klännare Seeschplan gelaaf sin. Die hän donn vun Indie um Afrika noo Englond gemachd odda noo Ameriga, bisse wirra so wie uffm Bild es Cutty Sark im Haafe gelesche hän.
 
[[Datei:Vollschiff Preussen.png|thumb|left|De bis haid nuch wäldgreeschd Seeschla "Preußen"]]

Die Zaida waan awwa schnäll voabai: Mim Uffkomme vunde Dampa sindi Seeschla als waida zuriggedrängd worn. Ärschd hän die Seeschla än meechlischd gruße Modoa griehd un doch nuch zwää-drai Maschde gfahre, ofd när mim Große unnäm Maaseeschl, donn hänse än Nodmaschd midgfiad un donnwaas aus mim Seeschle. Zumindschd bai Frachd- un Passaschiafaarde. Värgeblisch nä sich die Seeschla mid gooßbaude wie de "Preußen", äm greeschde Seeschla alla Zaide (aach wann inde daitsch Wikipedia annan greeßa sin, inde Palz sin 147 m imma nuch mea als wie 146 m odda ebbes dodezwische!).
 
Zuglaisch awwa hän zuärschdi Grieschs- un donn aach die Hannlsmarine noo Offizia gschrieje: des Gelärsch, wu när uff Modoa gläand ghad hod, hänse ned braache gekännd! "Seemonnschafd" waas Schlisslword... - sel isch all des, wu mär när ufnärem Seeschla lärne konn, wail doo de pärseenlisch Oisadz un die Värandwordung fär älle unäs Oischdeje väränonna än gonz onnaschdes is. Ob ään zwää Meda iwwa Dägg än Schoanschdää öömale duud odda obba fuchzsch Meeda iwwam Bach ("Bach" is fär än Seemõõ alles Wassa ums Bood erum) uffnäre Raa hoggd, des is hal schun'n Unnaschied ...
 
[[Datei:SSS Kaliakra - 1.jpg|thumb|Seeschlschulschiff Kaliakra in Warna]]
 
So hän die Mariine õõgfange, die dodefär dauchlischde Schiff als Schulschiff zu nämme. Die gäbds haid nuch un wamma aach nimmi doo gläand han muß - bessa isses allmol!
 
Zeile 34 ⟶ 46:
 
== Physig un Täschnig ==
[[File:Grosssegel.png|thumb|250px|left|Grooßseeschl]]
[[File:Grosssegel.png|thumb|250px|left|Grooßseeschl]]Än Seeschlbood fahd mid zwää Õõdriebsarde: mid Unna- un mid Iwwadrug: wann em Wind en Seeschl im Weech schdehd, schdauda sich devoa un dehinna endschdehd Unnadrug. Un wann de Wind anärem Seeschl vorbaischdraichd, un des hod es rischdisch Profil, donn hoda außelong än waidare Weech als wie innelong. Des hääsd, auße härrschd Unnadrug. Wann än 6,5 m Bood 25 m² Seeschlfläch hod un mid 7 m/sec plad voam Wind laafd (= 25,2 km/h) un de Wind hod 10 m/sec druff, un wann ään m³ Lufd uugfäa 2,3 kg wiehd, donn is de Druck Krafd mal Fläsche, un die Krafd is ½ m v², also uugfea (½ ((v<sub>Wind</sub> – v<sub>Bood</sub>) · 2,3 kg/ m³) · (v<sub>Wind</sub> – v<sub>Bood</sub>)²) · 1 sec · 25 m² = (½ ((10 m/sec – 7 m/sec) · 2,3 kg/m³) · (10 m/sec – 7 m/sec)²) · 1 sec · 25 m² = (½ ((3 m/sec) · 2,3 kg/m³) · (3 m/sec)²) · 1 sec · 25 m² = (½ ((6,9 kg·m/m³sec) · (9 m²/sec²)) · 1 sec · 25 m² = (½ (62,1 kg·m·m²/m³sec·sec²)) · 1 sec · 25 m² = (½ (62,1 kg/sec³)) · 25 m²sec = 31,05 kg/sec³ · 25 m²sec =
 
[[File:Grosssegel.png|thumb|250px|left|Grooßseeschl]]Än Seeschlbood fahd mid zwää Õõdriebsarde: mid Unna- un mid Iwwadrug: wann em Wind en Seeschl im Weech schdehd, schdauda sich devoa un dehinna endschdehd Unnadrug. Un wann de Wind anärem Seeschl vorbaischdraichd, un des hod es rischdisch Profil, donn hoda außelong än waidare Weech als wie innelong. Des hääsd, auße härrschd Unnadrug. Wann än 6,5 m Bood 25 m² Seeschlfläch hod un mid 7 m/sec plad voam Wind laafd (= 25,2 km/h) un de Wind hod 10 m/sec druff, un wann ään m³ Lufd uugfäa 2,3 kg wiehd, donn is de Druck Krafd mal Fläsche, un die Krafd is ½ m v², also uugfea (½ ((v<sub>Wind</sub> – v<sub>Bood</sub>) · 2,3 kg/ m³) · (v<sub>Wind</sub> – v<sub>Bood</sub>)²) · 1 sec · 25 m² = (½ ((10 m/sec – 7 m/sec) · 2,3 kg/m³) · (10 m/sec – 7 m/sec)²) · 1 sec · 25 m² = (½ ((3 m/sec) · 2,3 kg/m³) · (3 m/sec)²) · 1 sec · 25 m² = (½ ((6,9 kg·m/m³sec) · (9 m²/sec²)) · 1 sec · 25 m² = (½ (62,1 kg·m·m²/m³sec·sec²)) · 1 sec · 25 m² = (½ (62,1 kg/sec³)) · 25 m²sec = 31,05 kg/sec³ · 25 m²sec =
<u>777,25 kg·m²/sec²</u>.
 
Un wann des Bood dodebai soi Tempo häld, donn is des aach de Wiedaschdond, den wus im Wassa hod.
 
[[File:Shivering sail killendes Segel.gif|thumb|250px|Voaseeschl, wu kille duud]]
 
Dodebai häma aach glai de ''wahre Wind'' bereschnd: des is dea Wind, den wo ma im Bood schbüre duud. In dämdo Fall ääfach när v<sub>Wind</sub> – v<sub>Bood</sub>, wail Bood un Wind die glaisch Rischdung hän. Wann de wahre Wind – un des is imma de äänzisch, wo relewand is! – genau vunde Said kimmd (mär hääsdes „halbe Wind“), un es Seeschl hod uugfea 45° zum Heck, donn fange när nuch 70% de Wind oi (sin45°), awwa dodefär griehd mär bai äm guude Profil än enorme Soch voam Seeschl, so doß mär uf waid iwwa 100% vun däm kumd, was de Wind vun achdärn bringd. [[File:Palan-et-chariot-d-ecoute-d.jpg|thumb|250px|left|Am End vum Baam sidzd die Großschod, die wu de Großbaam un dodruf es Großseeschl häld. Unne isse am Drävla feschd, äm glääne Schlidde, där wu ufänäre Schiin quea dorschs Bood wandan konnm fär doß die Schod meeschlichsd koz un dea ian Wingl zum Seeschl ginsdisch is.]]Ob des Seeschl uf 45° schdeje muß, is vun soim Schnidd un soine Drimmung abhängisch: zum Drimme schbield mär mim Achdalieg (des is des Sailsche im Saum vunde Hinnakand vum Seeschl) bises Profil opdimal is. Donn fiad mär es Seeschl aus (loßd mär logga), bis daßes killd (fladdad) un häälds bai, bis daßs grad ufhead. Zumindschd mäschd mär des im Õõfang so, schbäda hod mär des ääfach im Griff wies Kubbln un Schalde baim Audofahre – un mid dänne Beräschnunge muß mär sisch gaaned rumquäle, die sin Sach vum Boodsbaua, vum Konschdrugdör un vum Seeschlmacha.
Dodebai häma aach glai de ''wahre Wind'' bereschnd: des is dea Wind, den wo ma im Bood schbüre duud. In dämdo Fall ääfach när v<sub>Wind</sub> – v<sub>Bood</sub>, wail Bood un Wind die glaisch Rischdung hän. Wann de wahre Wind – un des is imma de äänzisch, wo relewand is! – genau vunde Said kimmd (mär hääsdes „halbe Wind“), un es Seeschl hod uugfea 45° zum Heck, donn fange när nuch 70% de Wind oi (sin45°), awwa dodefär griehd mär bai äm guude Profil än enorme Soch voam Seeschl, so doß mär uf waid iwwa 100% vun däm kumd, was de Wind vun achdärn bringd.
 
[[File:Palan-et-chariot-d-ecoute-d.jpg|thumb|250px|left|Am End vum Baam sidzd die Großschod, die wu de Großbaam un dodruf es Großseeschl häld. Unne isse am Drävla feschd, äm glääne Schlidde, där wu ufänäre Schiin quea dorschs Bood wandan konnm fär doß die Schod meeschlichsd koz un dea ian Wingl zum Seeschl ginsdisch is.]]
 
Ob des Seeschl uf 45° schdeje muß, is vun soim Schnidd un soine Drimmung abhängisch: zum Drimme schbield mär mim Achdalieg (des is des Sailsche im Saum vunde Hinnakand vum Seeschl) bises Profil opdimal is. Donn fiad mär es Seeschl aus (loßd mär logga), bis daßes killd (fladdad) un häälds bai, bis daßs grad ufhead. Zumindschd mäschd mär des im Õõfang so, schbäda hod mär des ääfach im Griff wies Kubbln un Schalde baim Audofahre – un mid dänne Beräschnunge muß mär sisch gaaned rumquäle, die sin Sach vum Boodsbaua, vum Konschdrugdör un vum Seeschlmacha.
 
Awwa mär solld sisch mol klaa mache, was fär Kräfde schun unna so harmlose Zuschdänd wirge: 25,2 km/h sin gradämol draizehnähalb Knode. Wamma die bai 36 km/h ärraischd, hogd mär vielaischd inärem 5/4-Tonne-Regadda-Bood vun 6,5 m Lüa (Läng iwwa alles). Inärem „normale“ Fahrdeseeschla vun 6,5 m Lüa is mär longsama un aus därre draiväddls Tonn Schub wärn laischd onnadhlb bis zwää Tonne, wu in die Seeschl haue. Die Kräfd geje donn uf de Maschd un die Schoode – des sin die Laine, mid dänne wu mär die Seeschl halde duud. Vum Maschd gehnse unne am Fuß diregd ufs Bood un owwe iwwares Bagschdag, des is des 6 mm Schdahlkabl, wu vum Maschd noo achdan gehd. Un die Krafd vum Voaseschl, measchd die Fock odda ä Genua (bsunnaschd groß Fock), dääld sich uf Voaschood un Voaschdag un des gäbdse unne ande Bug un owwe ande Maschd.
 
Wann de Wind vun zwische achdärn un dwoas (schrag saidlisch) kimmd, don ises än „raume Wind“, hosdn schrääch vun vorn, donn laafsde „am Wind“, je mea vun vorn, um so „hecha“. Hochgedaagld Regaddaboode känne bis uf 15° ande Wind, onna sin schun mid 30° zfridde.
Vollschiffe – des sin die kombledd rahgedaaglde – sin gliglisch, wannse wannse mol uf 40° kumme. Un aach des hääßd nuch long ned, doßde demid aus Leeschawall (Kisd mid uflandschm Wind, där wu disch uf die Riff driggd) fraikimmsch: wannsde mid finf Knode ää Schdund 40° am Wind laafsch, griesde graademol 3,8 sm Hee, bai 4 Knode Abdrifd valiasde noch 0,2 sm! Awwa des langd
immahii, um pro Seemaile Abschdond finf Schdunne auszhalde un uf Abflaue zhoffe odda ufä zrigwaischndi Kisdelinie.
 
Zeile 50 ⟶ 70:
=== Nawi-Geräde ===
[[File:ECDISTA.jpg|thumb|200px|Ob mär än Daire Plodda hod, odda när ä ...]]
 
Fria ääns vunde schwierischare Kabidl is es Navigiere haid faschd schun ä Kinnaschbiel: wie baim Nawi im Audo hoschdie Kaad ufm Displey un doi Bood inde Mid. Mär kännd also – theoredisch – in Frongraisch ableje, Kurs no Weschde sedze, es Ruda ande Audopilot hänge, dän ufs Nawi schalde un Daimscha drehe, bis mär in Hoboge die Fraihaidsschdadue seje duud. Theoredisch. Prakdisch gäb des bald ä kühles Vollbad...
 
De rischdisch Kurs hängd imma vun vielem ab: Schdaad un Ziel sollde fesdschdeje, die Undiefe, Riffe un Felse wärn ian Plaz aaned ännan un sin uf de Kaad wohl aach richdisch oigezaischnd. Was doo awwa ned schdehd, des is de Wind: dodefär gäbds egschdra Kaade midde „voahärschnde Lufdschdrömunge“.

[[File:Garminetrexh.jpg|thumb|200px|left|...Hondgummer, des is egal - es beschd Display is eh än Laptop]]

Die zaische ääm donn, doß mär sisch siedlisch halde muß bis zu de Kabwärde, um midm Passad bequem iwwa de Daisch in die Karibik zu kumme, vun wo mär donn Golfschdrom un Wind folschnd no Norde laafd, bis lings die Fraihaidsschdadue ufdauchd. Des komma, wanns kää Wäddaschdörunge gäbd (die gäbds awwa imma!) ohne Ruda mid guud gedrimmde Seeschle ablaafe, do mißd mär när inde Karibik gugge, doß mär in kää Uudief geräd.
 
Odda mär häld noo Weschde un griehd de Wind õõfangs vun Schdaiabord un om Änd vun Bagbord un dezwische raischlisch kaodisch: es Bermudadraieg is bekannd fär soi schnell wegselnde Winde un fär soi Monschdawelle.
Zeile 66 ⟶ 91:
== Kisde ==
[[File:Sextant 1.JPG|thumb|200 px|Mim Sextand komma horizondale un verdikale Wingl glaisch gud messe, wail mär im halbe Sehfeld es ää un inde onna Hälfd es onna Objekd siehd.]]
 
Nawis mid Plodda gäbds schun um die 400 € (anno 2010), awwa än komblädde Kaadesadz koschd imma nuch um die 150 000 €. Inzwische is zwaa es „open-sea-map“-Projgd õõgelaufe, awwa bis doo alle Kaade färdisch sin, wärd awwa nuch so manscha Droppe Woi die Gorschl un so manscha Drobbe Wassa de Rhoi enunna geje. Un selbsch, wamma alles hod, wann die Geräde mol ausfalle, hogd mär drozdäm dõõ mid soim frisch gewäschne Hals – donn solld mär hald doch gelänrd hän, mim Bescheg umzugeje un noo Kisde, Himml, Kaad un Kombaß zu nawigiere: grundlejend unnaschaid mär die asdronomisch un die Kisdenawigazion. In baide Fälle hääßd die easchd Frooch: „Wo bin isch iwwahaubd?“ Weenschns so uugfea solld märs jo eh schun wisse, awwa des longd nadialisch ned, fär än Hafe oozuschdaian odda ännäre Uudief auszuwaische. Desdewesche vaglaischd mär des, was mär vunde Kisde siehd, mid däm, was die Kaad zaischd. Doo siehd mär donn zum Baischbiel än Laischdurm un zehn sm waida än Kärschdurm, baide on Schdaiabord, de Laischdurm vum õõliejende Kurs aus uf 60° un de Kärschdurm uf 150° un zwische baide 90°. Des is donn seaguud gemesse (mim Sexdand nadiealisch...) un seehd uns aach glai, doß mär ufm Thalesgrais vun finf sm um de Middlpungd zwische de zwää Därm sin, mid närem Abschdond vun 2,5 sm zur Grundlinie. Des wääß mär ausm Kopp un sowaid solld mär aach soi Geomedrie behärrschem wamma navigiere will! Was awwa ned hääße soll, doß mär des ned aach nuch zur Kondrolle un Dokumendation ufde Kaad oizaischnd un än Fodo devun ins Logbuch sedzd (inde Õõhang, wammär mol die Fodos ausdrugge konn). Jezad hod mär soi genaue Schdandord, mid ä bißje Glig 1,5 – 2 sm voade Kisd in sischam Faawassa.
 
Zeile 72 ⟶ 98:
===Asdronawigazion ===
[[File:Using sextant swing.gif|thumb|300 px|left]]
 
Ä gonz glää bißje schwierischa wärds uf hocha See ohne Lond in Sischd. Doo braach mär donn zuärschdemol zwää genaue Zaide: 1. exakde Greenwich-Zaid (WEZ) un 2. exakde Ordszaid. Die ärschd find mär uf de Uhr – desdewesche ghead än õõschdännisch Gronomeda an Bord un kää billisch Gummer, wu ± 10 Minudde falsch gehd! Die zwäd gäbd die Sun: wannse am hegschde schdehd, iss zwölfe Middach. Dodefär schießd mär 10 – 20 Minude lang die Sun (dh., mär mißd ian Wingl wum Horizond) un mißd die Läng vun änärem Schadde. De kärzesde Schadde is de hegschde Sunneschdand um genau 12 Uhr Middach undie Messunge vun finf Minude voa- un noohea misse glaisch soi. Ausm Unnaschied zwische de Zaide griehd mär die geografisch Läng: die Erd drehd sich in 24 Schdunne um 360°, des sin 15° pro Schdund, 1° (geografisch) in 4 Minude (Zaid), 15' (geografisch) in 1 Minud (Zaid) …
 
Zeile 80 ⟶ 107:
=== Mißwaisunge un Abdrifd ===
[[File:Boussole marine.jpg|thumb|250px|Magnedkombaß inde Kajüdewand vunännäre glää Jachd]]
 
Än Magnedkombaß zaischd uf de magnedische Norpol, där wu allmäälisch um de geografische erummäschd. Wo daßa grad is, i uuindressand, wails exagde Tabelle gäbd, wu in jederäm Seeschlhandbuch genaugenuch schdeje – un uhne solld mär eh ned uffs Wassa geje: de fronzeesisch „Block Marine“, zwääbändisch, fr+en, koschd um die 20 € – 25 € pro Band un raischd zur Nood aus, um ohne waidere Kaade un Bischa vun Holland noo Idalie un zrigg zu seeschle! Un doo sin donn aach glai Tide- un Asdrotabelle drin.
 
Diedo Kombaßmißwaisung is die magnedsch. Ä onna is die dorsch „saidlisch Vasädzung“ odda aach Abdrifd: wann de Wind vunde Said kimmd, no wärschde aach je noo Boodstyp mea odda weenscha leewärds uf die Said gedriggd. Wieviel, des muß mär messe odda ausräschne (25 sm noo Wesde un 3 bft Wind aus Nord un am Änd hogschde 2,5 sm sidlisch vum Ziel, alla, do hoschde bai 3 bft 10 % Abdrifd).
 
[[Datei:Windkurse.png|thumb|250px|left|Kurse zum Wind]]
 
Ä onna abdrifd is die dorsch Schdreemunge: Wannsde laud Kombaß plus Mißwaisung dorsch Magnedpol un Wind schrak noo Norde laafsch un Doi GPS vazäählddär, doßde wie beklobbd noo Nordwesde meschd, donn hoschde ä Osdwesdschdreemung so schnell wie doi Faahd noo Norde!
Doßs Gzaide gäbd, des wääs jedes Kind, wu schunemol in Tidegewässa waa. Un doß des ab- un õõfließend Wassa Schdreemung hod, des is eh klaa. Was des awwa bedaided, des wääß när dea, där wus ärlebd hod: Skipper Michael berischded vun soinäre eeaschde Tideschdromärfahrung, doßa midde inde Nachd runde zee – fuchzee Seemaile (sm, 1 sm = 1,852 km = 1' am Äquator (40 000 km / 360° / 60')) abkomme un diregd uf ä Riff gezoche un när dorsch ä Hoilboje räschdzaidisch gewarnd worn is un grad nuch es Ruda hod erumraise un de Modor dezuschalde gekännd, um nuch fraizekumme. Um des vaschdeje zu känne, muß mär sisch klaa mache, doß do ofd Flachwassagebiede so groß wie die Saapalz dorsch Riffe vunde See gedrännd sin un när ää änzisch „diefi“ Oifahrd hän – un doß die Riffe bai Ebbe ofd iwwa Wassa sin un easchd bai Fluud iwwaschbield wärn. Un in sonärem Areal schdaichd donn de Wassaschbiechl um finf Meda. Un all des Wassa (1 km³ pro 200 km²!!!) muß dorsch die äng Oifahrd enoi. Des gäbdemol Schdreemung sadd! Do konn sich nix un niemond mea redde, wanna ned nuch waid genuch ändfärnd is. Un wann des Riff donn iwwaschpield is, härrschd dodefoa nadierlisch aach Schdreemung bis zum Abwinge.
Zeile 91 ⟶ 121:
== Praxis ==
 
Aischndlisch solld än jede, där wu dändo Ardiggl ned när gelese sunnan aach vollschdännsch vaschdonne hodm also aach iwwas nodwendisch Hinnagrundwisse vafischd, um all die theoredische Iwwaleeschunge selwad nõõzvollzieje, aach inde Lõõch soi zu seeschle. Awwa däm is ned so: zwaa Sache fehle nuch: 1) es „Feeling“, es – instingdiv? – Gfiehl fär Bood un Seem, un 2) die Praxis. De Erdmann sääd, uf See wärm nie longwailisch worn, er wär imma voll in Õõschbruch genumm gewäßd un imma in soim Elemänd. Un de Skippa Michael vazähld vun soinäre easchd Nachd in La Rochell om Schdrand, er wär dodal ärschöbd midde inde Nachd õõkumm un häd glai soin Schlofsagg ebbes iwwa die Huchwassalinie geleehd (des is die Linie, wu die Fluud ned driwwa geje duud, mär erkänndse on däm viele Gelärsch, wu do erumlaihd, un wails die ärschd vun dänne Linie is). Waida vazählda, ea häd donn awwa doch ned schloofe gekännd, wail iirschnd äbbes ned gebaßd häd, de Klang vunde See, es Rolle vunde Welle, ian Rhydmus, irschndäbbes had ned gschdimmd. Er häd donn trodzdem, doßa so geschlauchd un fix un fäddisch waa, all soin Bäddl
die Praxis. De Erdmann sääd, uf See wärm nie longwailisch worn, er wär imma voll in Õõschbruch genumm gewäßd un imma in soim Elemänd. Un de Skippa Michael vazähld vun soinäre easchd Nachd in La Rochell om Schdrand, er wär dodal ärschöbd midde inde Nachd õõkumm un häd glai soin Schlofsagg ebbes iwwa die Huchwassalinie geleehd (des is die Linie, wu die Fluud ned driwwa
geje duud, mär erkänndse on däm viele Gelärsch, wu do erumlaihd, un wails die ärschd vun dänne Linie is). Waida vazählda, ea häd donn awwa doch ned schloofe gekännd, wail iirschnd äbbes ned gebaßd häd, de Klang vunde See, es Rolle vunde Welle, ian Rhydmus, irschndäbbes had ned gschdimmd. Er häd donn trodzdem, doßa so geschlauchd un fix un fäddisch waa, all soin Bäddl
nomol uffgenumm un sich uf soi Grigge gschdälld un wäa nuch guud zwonzich – fimnzwonzich Meda zuriggonge – un sischa guud än halwe Meda heesch – un häd sisch doo owwe ausgebrääd, wua donn aach glai ingepennd wäa. Om nägschde Morsche, sääda, wäär die See knabb unna soim Schlofsagg gschdonne...
 
[[File:Cruising sailor´s nice wind.jpg|thumb|300px|Uhne Ärfahrung bischDe doo värade un vakaafd!]]
 
Uhne soo än Gfiehl fär die See un iane Iwwaraschunge wäddes Seeschle vielaischd ned uumeechlisch, sischa awwa viel schwera un voa allm sea viel gfäärlischa. Un viel pragdisch Ärfaahrung um so needischa. Seeschlärfaahrung konn mär när un ausschließlisch uffm Wassa grieje – un när doo konn mär es Seeschle aach lärne: Theori is sea hilfraisch, die Ärfahrunge vun onnan nuch viel mea, awwa uhne aischne Ärfahrung solld mär nie uf See geje. Iwwaall gäbds Seeschlschule un viele biede aach Schnubbaschdunne õõ, wu mär mid näm ärfahrene Schiela odda sogaa mim Seeschllehra mol än Nõõmiddach long midseeschle konn. Iwwaall gäbds Seeschlklubs,
wu mär als Gaschd gärn gsien is un aachemol zunärem korze Törn oigelaade wärd. Monscha Boodsvalaih gäbd aach schunämol ä Bood on ääne, där wu nuch koin Seeschlschoi hod. Un wea sich sälwad ä Schlauchbood ufrigge duud un ufnärem „haamlose“ haimische Baggasee zu Wassa läßd, dea lärnd dodemid vilaisch mea als wie ääna, wu mol ä Woch ufde Adria midgseeschld is, uhne wägglisch was zeduun.
Zeile 126 ⟶ 156:
* [http://www.yachtsportarchiv.de/ Yachtsportarchiv] – Gschichd vum Seeschlschbord
* [http://www.wilfried-erdmann.de Homepage vum Wilfried Erdmann]
 
 
 
[[Kategorie:Seeschle]]
[[Kategorie:Väkea]]
 
[[fa:قایقرانی بادبانی]]