Wikipedia

Unnaschied vunde Gschischde vun "Kurpfalz"

Versionsgeschichte interaktiv durchsuchen
← Äldare BeawaidungNaijari Beawaidung →
Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
VisuellWikitext
E bissl meena Neutralität...
Keine Bearbeitungszusammenfassung
Zail 2:
[[File:Wappen Kurpfalz.svg|thumbs|250px|right|blau-waiß vun de Wittlsbach, Leewä vum Raisch]]
 
'''Kurpalz''' heeßd mär haid es ehmolisch räschdsrhoinisch-kuapälzisch Gebied um [[Monnem|Monnem]] un [[Haidlbärsch|Haidlbärsch]], des wu de [[Napoleon]] in soinäre iwwelische Ricksischdslosischkaid gejiwwa onnäre ääfach so vun de gsamd ehemolisch Kurpalz abgschnidde un zu Båden geduhn hot. Die gonz Kurpalz is awwa um än Vielfaches greeßa gewäßd: vun Simmere im Hundsbuggl bis dief inde ElsaßElsass un vun Lodringe bis tief inde Orewald hods kurpälza Gebied ghad.
 
== Gschichd ==
Zail 10:
Die [[Palzgraf]]e ware im [[Hailisch Reemisch Raisch vun de Daitsch Nadzion]] schun bal su hochgschdälld wie die Härzeesch. När ääna waa all de annan waid voraus: dea vum ("bai") [[Rhoi]] im Zendrum vum Raisch. Desdewesche wara aach glai vun Óófang óó bai de Kurfärschde middebai: die Färschdärzbischöf vun [[Kölle]], [[Tria]] un [[Määnz]] mid ihrne Ärzschdifde un die Palzgrafschafd bai Rhoi hen de gonze Middlweschde inneghad, de Härzoch vun Sagse, de Maggraf vun Brandebursch un de Keenisch vun Beeme de Oschde vum Raisch - desdewesche sin die siwwene Kurfärschde worn. Un dodemid die Palzgrafschafd bai Rhoi ä Kurpalzgrafschafd.
 
DaßDass de [[Palz|Pälza]], wie märn ball ghäße hod, ÄrzdruchseßÄrzdruchsess waa (äm Kaisa soi färschdlische Owerkellnär, sozusache), waarä huchi Eea, daßrdassr „Raischswikaa“ fär all Gebied mid frängischm un schwäbschm Räschd un alle Rhoilande waa, waa wischdscha: dodemid wara dord Schdellverdrehta vum Kaisa un sozusache soi Gschäfdsfiera un owwärschdä Rischda, Pärsonalchef un Haupdkassiee. Un er waa nadierlisch de regierende Färschd vun soinäre Kurpalz.
 
=== Vun de Óófäng bis zu Reformadzion ===
Zail 16:
De ärsch Palzgraf bai Rhoi waa 1085 [[Heinrich II]] vun Laach. Anno 1214 is de Ludwisch de Kelemer als ärschda vunde Widdlsbacha än pälzisch [[Kuafärschd|Kurfärsch]] worrn - un die Widddlsbacha hän die Machd dann aach feschdghalde. Aischndlisch kennd mär se haubdsächlisch als Herscha vun [[Bayan]], awwee des toischt: die hen aach [[Holland]] inde Händ ghad un halba [[Belschje]] un aach sunsch nuch viel. Bayan un die Palz hense awwee guud feschdghalde, aach wanse sichsch dodebai uffgschbliddad hen in vaschiedne Linie - wann ää hie waa, isses Ärbe wiera an die annern zuriggfalle.
 
So hod die Palz zugenumme an Machd un OiflußOifluss un 1400 is de Kurfärschd [[Rupräschd III]] sogar als [[Rupräschd I]] reemisch-daitscha Keenisch worn. Däm soi Ärwe hän donn awwee die [[Owwapalz]], [[Zweebrigge|Zweebrigge]]/Simmern und Mosbach gedäähld.
 
=== ReformadzionReformation un Griesch ===
[[File:Gerard van Honthorst 006.jpg|thumb|Friedrisch V, Pälzisch Kurfärsch als beemisch Keenisch]]
Des waa zwar ä gewaldisch Schwächung, wann die ned zammeghalde henn, awwees is alles nuchemol guudgonge bis zur ReformazionReformation, wu Haidlbärsch ä calvinistisch Zendrum worrn is un [[Friedrisch V]] hod aach nuch Beemischabeemischa Keenisch wärn wolle - des waa donn ääna vun de Auslesa vum [[Draißschjährische Griesch]]. Dodenóch waa die Palz öde un leea. Es waa soo schlimm, doßdoss die Laid sogaa die Ärlaubnis gried hen, zwää orra drai Fraue zu haian, wails zu wenisch Männa gäwwe hod un aach wail mär dringend Nachwugs gebraachd hod.
 
=== Unnär de Raiwa ===
Vun "https://pfl.wikipedia.org/wiki/Kurpfalz"