Unnaschied vunde Gschischde vun "Lothringisch (Fränkisch)"

Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
Waidere Iwwerarweidung
kKeine Bearbeitungszusammenfassung
Zail 21:
[[File:Dialectes de Moselle.svg|thumb|Dialegd im Debardmend Moselle]]
 
'''Lodringisch''' werd (hauptsächlich) in [[Lothringen|Lodringe]] g'schbroche un geheert zu de [[Westmitteldeutsch|weschdmiddldaidsche]] Dialegde. Es Lodringische is sproochwissenschaftlich netnit so ganz sauwer se definiere, weil's[[rhoifrängisch]]e un [[Moselfränggisch|moslfrängisch]]e [[Dialekt|Dialegd]]<nowiki/>e umfasst, zum Rhoifrängische geheert denewe a [[Pfälzisch|Pälzisch]] un [[Hessische Dialekte|Hessisch]] zum Moselfrängische unner annerem aa [[Luxemburgisch|Luxeburschisch]].
 
S'werd im nordesdlische Deel vum [[Frankreich|fronzesische]] Debardmend [[Moselle]] g'babeld un heesd doad „Bladd“, „Lodringa Platt“, „Lodringa Bladd“ oda a „Lodringa Daidsch“. Uff [[Französisch|Fronzesisch]] saachdma „patois“ un said ug'fea 1980 a „francique“. Die daidsch-lodringischi Dialegd werden said 1945 imma mea durschs Fronzesische easedzd un weren haid haifisch nemme als Muddaschbroch sodan als Zwedsbroch g'babbeld.
 
Desweeche menne mònche Sproochwissenschaftla, dass des Lodringische numme "bolliddisch" oda "geographisch" isisch un zum Pälzische oda Moselfrängische mit dezu geheere duht. Mer kann des rhoifrängische LodringischeLodringisch awwer a sproochlich vum Pälzische abgrenze. Des rhoifränngische Lodringische, oda a Saarlodringische genennt, kann ma nämlich dorch die Lienje Hus/Haus(Hous) oda aa Is/Ais(Äis) vom Rhoifrängische abgrenze. Während mer im Pälzische Ais und Haus (in de Vordapfalz un in de eschtliche Weschtpalz) bzw. ''Äis'' un ''Hous'' (in de weschtliche Weschtpalz un vor allem im Saarlònd) saht, saht ma in Lodringe dòdezu ''Is'' oda ''Iis'' un ''Hus(s)'' (zum Elsass hien a ''Hüss'').
 
Im Lodringische isch die neihochdeitsche [[Diphthongierung]] nit oda zumindescht nit vollständig oigetrede, sondan es isch bei de mittelhochdaitsche Lautstände gebliebe. Des hoißt de Wechsel vun ''î (/i:/)'' - uff gut daitsch gesaatgesaacht, ä lòng gesprochesnes ''i'' - zu ''ei'', de Wechsel vun ''û (/u:/)'' - sowas wie ä lónges ''u'' - zu ''au'' un de Wechsel vun ''iu (/y:/)'' - des isch ä longes ''ü'' - zu ''eu'' oda ''äu''isch nit bassiert. Es sinn also die hochdaitsche Laute ''eu/äu'', ''ei'', un ''au'' betroffe. Wo ma uff schriftdaitsch ''deutsch'' saatsaacht, duht ma im Pälzische ''daitsch/däitsch saare, im rhoifrängische Lodringische awwer (oft) ''ditsch'', wo ma uff schriftdaitsch ''Rhein'' saatsaacht, duht ma im Pälzische ''Räin(n)/Rhai'' saare, im rhoifrängische Lodringische awwer ''Rhiin'', grad so duht ma anschdatt schriftdaitsch sausen'' bzw. pälzisch ''sause/souse'' ''suse'' saare.Des hääßt awwer nit, dass es im Lodringische koi Diphthonge oda Zwielaut gewwe duht, wo ma uff schriftdaitsch oda pälzisch welche hat, sondan, dass ma die im große un ganze nur hat, wann se schunn sellerzeit wie mer noch [[Mittelhochdeutsch|mittelhochdaitsch]] gebabbelt hat schun vorhande ware. Bei mònche Worde gebbts awwer a Abweichunge, grad wenn die Worde erscht später in de Wortschatz kumme sinn. Im Norde vun Lodringe hat mer mehr Diphtthonge wie im Siede.