Verainischde Schdaade vun Ameriga
Die Verainischde Schdaade vun Ameriga (engl.: United States of America, korz USA), odda korz Verainischde Schdaade, monschmol aa eefach nur Ameriga (obwohl des aigendlisch de gonze Kondinend bezaischned, uff dem die USA liesche) sinn en Schdaad in Nordameriga. Die greeschd Schdadt vun de USA iss New York, die Haubdschdadt is Washington, D.C.. Midd ner Fläsch vun 9.826.675 km² sinn die USA des driddgreeschde Lond uff de Weld. Zamme midd ner Bevelkerungsozahl vun 317.238.626 henn se ä Bevelkerungsdischd vun 33 Oiwuhner/km² (2013) unn sinn domid des vierdgreeschde Lond.
Die USA beschdehe aus 50 Bunnesschdaade, vun der Fläsch her greeschde davunn iss Alasga midd ner Fläsch vun 1.717.854 km², vun der Oiwuhnerozahl her iss es Kalifornie midd 37.253.956 Oiwuhner.
Die Verainischde Schdaade sinn aus de 13 Kolonie in Ameriga hervorgange, wu sisch am 4. Juli 1776 vum Verainischde Keenigraisch unabhängisch erglärd henn. De 4. Juli iss hait aa de Nadsionalfaierdaag vun de Verainischde Schdaade.
Die USA henn koi Amdsschbrooch, awwa Englisch iss vorherrschend, Schboonisch iss vor allem im Siedweschde verbraided. Danewwe gibds Schbrooche vun de Indioner unn Oiwanderer. In de Verainischde Schdaade werd vor allem in de Bunnesschdaade Pennsylvania, Ohio unn Indiana Pennsilfaanisch Deitsch gebabbeld, en daitsche Dialeggd, der haubdsäschlisch uffs Pälzische uffbaud.
Geografie
Schaffe_relief_location_map.svg)
Die Verainischde Schdaade grenze im Norde an Kanada unn im Siede an Mexiko, wobai die Grenz zu Kanada die greeschd Grenz zwische zwee Schdaade iss. Die Grenz zu Mexiko iss schdreng bewachd, damid do kee illegale Oiwanderer naikumme. Im Oschde vun de USA lieche die Atlantikschdaade, die, außa Pennsylvania unn Vermont, am Atlantik lieche. Pennsylvania unn Vermont werre deswege zu de Atlantikschdaade gezähld, wail es gschischdlisch unn kulturell mid de onnere verbunne isch.
Im Weschde vun de Atlantikschdaade ziehe sisch die Appalache vun Maine im Norde noch Georgia im Siede. Wesdlisch devu liege die Midwest-Schdaade reladiv flach. Im Norde liege die Große Seee, de greeschd devu iss de Owwere See. De esdlische Dääl vun de Midwesd-Schdaade hot ä ähnlische Vegetadsion wie Airopa, de Weschde dogege iss vun Schdebbe gebrägd. Dorsch die Midwesd-Schdaade fließd aa de Mississippi, eena vun de greeschd Fliss uff de Weld.
Siedlisch vun de Siedschdaade lieche die Siedschddaade, zu denne aa en paar Atlantischdaade gezähld werre. Die umgewwe de Golf vun Mexiko.
Wesdlisch vun de Midwesd- unn Siedschdaade liege die Wesdschdaade mid de Rocky Mountains, die sich vun Mexiko bis Kanada ziehe. Wesdlisch vun de Rocky Mountains lieche die gebirgische Großregione großes Begge unn Plateau. In de siedlische Wesdschdaade sinn aa Wiesde vabraided.
Zu de Verainischde Schdaade kehrd noch die Exklav Alasga am Pazifik unn Nordpolarmeer, welle zum greeschd Dääl gebirgisch iss. Do liechd aa de Mount McKinley odda Denali, midd 6187 Medan de heggschd Berg vun Nordameriga. De Bunnesschdaad Hawai'i liechd uff mehrere Vulganinsle.
Klima
SchaffeIm Nordoschde vun de Lower 48 herrschd en gemäßischdes Klima, waida Londoiwärds iss es kondinendal an de Oschdkisd maritim. Im Siedoschde herrschd en subtropisches Klima. Am Siedzibbl vun Florida unn Hawai'i herrschd aa en trobisches Klima. An de Siedlische Weschdkisd herrschd en mediterranes Klima, an de nordwesdlische Kisd unn dem siedlische Alasga herrschd en marines Wesdkischdeklima. Im Landesinnere vun de Wesdschdaade herrschd en troggenes Schdebbeklima unn Wiesdeklima. Alpines Klima herrschd in de Hochgebirge vor. Im Norde unn de Midd vun Alasga herrschd polares Klima.
Gschichde
SchaffeBsiedlung, Land"erwerb"
SchaffeDie erschde Mensche sinn von de Landbrigg Beringia riwwer noch Ameriga kumme unn henn aa die Verainischde Schdaade bsiedeld. Als de Columbus Ameriga wiedaenddeggd hot, hot die Erowwerung vum ameriganische Dobblkondinend dorsch die Airopäer begonne, vun dem aa die haidische Verainischde Schdaade nedd verschond worre sinn. Die Englänner henn do ab em Õõfong vum 17. Johrhunnerd ihr Kolonie an de Oschdkiesd gegrinded. Die Oihaimische henn de Kolonischde baim Õõbaue geholfe, ansunschde wäre die krebierd, wail die Oiropäer es nedd gewehnd sinn, sisch in enerer Wildnis fern vun de neggschd airopäische Zivilisadsion niedazulasse. Dodebei henn se die Indioner mid de Pogge õõgschdeggd. Aa die Franzoose sinn vun Norde her oigedrunge unn henn die haidische Schdaade im middlere Weschde besedzd. Die Schbanier henn die haidische Siedwesdlische unn tailwais Siedschdaade oigenumme.
Bolidig
SchaffeVawaldung
SchaffeDie Verainischde Schdaade henn en Zwee-Bardaie-Sischdem, des heeßd, dass nur zwee Bardaie in die Regierung gewähld werre kenne unn aa nur eeni devu jewails regierd. In de USA sinn des die Demokrade, welle ä lings-liberali Bolidig verfolge unn die Rebubliganer, welle ä rechds-konservadivi Bolidig verfolge. Kleenere Bardaie sinn unbedaidend.
Innebolidig
SchaffeBolidisch Gliedarung
SchaffeAls federaler Schdaad beschdehe die USA aus 50 Bunnesschdaade, die all ihr aischene Regierung unn Barlamend hawwe. Die unnergliedere sisch maischdens wiedarum in Counties, welle mid daitsche Krääs zu vaglaische sinn. Die unnerdaile sisch wiedarum in Gemainde. Neewe de Bunnesschdaade gebbds noch die Außegebiede wie z. B. Puerto Rico unn de Bunnesdischdriggd District of Columbia mid de Haubdschdadt Washington.
Milidär
Schaffe
Die Schdraidkräffd vun de Verainischde Schdaade (United States Armed Forces) diene zum Schudz vum Häämatlond unn zum Ahald vun de globale Hegemonie. Midd 1,5 Millione Soldade henn die USA noch de VR Schina die zweddgreeschd Schdraidmachd uff de Weld. Die Soldade mache en Õõdail vun 0,46% an de Gsamdbevelgarung (zum Vaglääsch: In Daitschlond sinn ner 0,25 % vun de Bevelkerung Soldade). Die Schdraidkräfd dääle sisch in drai Däälschdraidkräffd uff: Die Army (Heer), die Air Force (Lufdwaff) unn die Navy (Marin). Im Rahme vun de Kriechsphilosophie hot es Milidär viele Kriechsvabresche begånge un des is aach de Grund, warum daßse de Innanadzionale Grichdshof ned ååärkänne wolle: wail se gonz genau wisse, daßse doo ned uugschore devun kääme.
Es US Milidär verfiechd iwwer Base uff de gonze Weld unn besidzd viele Schiff unn Flugzaisch, konn desweege schnell ausrigge. Des is needisch um die imperialisdische Kriechsphilosophie dorschzusedze. Die Guantanamo Bay Naval Base vun de Marin befind sisch uff Kuba in de Schwäänebuchd, do werre viele Lait als "Terrorischde" gfonge ghalde unn gfoldad. Die Ramstein Air Base vun de Lufdwaff befind sisch uff de Gemargung vun Ramschdää-Miesebach, midde nin de Palz. Hait schdarde unn lande do Hercules-Maschiene, welle die Soldade im Nahe Oschde vasorge. Do in de Näh isses Londschdula Landstuhl Regional Medical Center vum Heer, nen Krongehaus, welles noch Ramschdää oigflochene Soldade behondeld. Uff daitschem Gebied befinne sisch aa noch viele amerikanische Kaserne aus de Besadzungszaid, die werre awwa zurzaid abgebaud. Zurzaid sinn noch 62.753 (2015) Soldade in Airopa schdadsionierd 35.800 (2016) devuu in Daitschlond.
Wärdschafd
SchaffeDie Wärdschafd vun de Verainischde Schdaade gild mid em BIP vun 14,1 Billione US-Dollar als die greeschd Volgswärdschafd vun de Weld unn hot mid 46.460 Dollar de achthechsd BIP pro Kopp. Des Wärdschafdswaggsdum hot im Johr 2007 bedrage 2,2% (Daitschlond: 3,5%) unn die Infladsionsrad hot bai 2,8 % gelege. Die Pro-Kopp-Vaschuldung liechd bai 46.380. Dodemid henn die USA ä Gsamdvaschuldung vun 14.441 Billione US-Dollar, was 98% vum BIP isch. Die USA sinn dodemid faggdisch blaide. Zurickzuführe isch die Vaschuldung uff die selbschdvaschuldede Wärdschafdskris unn die iwwerheblische Kriegsbolidig, die aigendlisch die Wärdschafd schdärge solld (siehe Wärdschafdsimberialismus). Die offizielle Arwaidslosichkaidskwod liechd bai 10,2%, do die Zahle in de USA nedd genau erhoowe werre, konn mer vun 17,5 % ausgehe.
Imperialismus
SchaffeDorsch die viele Krieche vun de Verainischde Schdaade lässd sisch en Imberialismus herausleese. Do sisch die USA in die Õõgelegehaide vun onnere Schdaade aimische unn iwwerall ihr Soldade hieschigge, hawwe se die Hegemonie iwwer onnere Schdaade.
Wirdschafdsimperialismus
SchaffeEn wischdische Asbeggd vum Imberialismus iss de Wärdschafdsimberialismus. Do die ameriganische Unnernemme unn Bange Ongschd vor Kris hawwe, muss de Schdaad mehrere Gebiede uff de Weld, unn do vor allem die Rohschdoff, sischan. Krieg iss do en wischdisches Middl (siehe Kriech).
Websaide
Schaffe
Commons: Verainischde Schdaade – Sammlung vun Bilder, Video un Audiodataie- Said vun de Reschierung vun de USA
