Dialegd: Schbaimarisch

De Wahhaidseffeggd (uff English truth effect, illusory (of) truth effect, (frequency) validity effect odda a reiteration effect) (uff Daitsch a Validity-Effekt odda Reiterationseffekt) bschraiwed de Effeggd, dassma ebbes laichda glaawe dud, womas schumol kerd odda g'lese hodd, als womas grad zum erschdemol heere dud.[1] De Wahhaidseffeggd kummd iwwan Brozess vum imblizide Gdäschdniss zuschdond. Ma konn sisch nemme dro erinnare, hodd awwa drodzdem s'Gfiehl, dasses wohr isch. Des hodd a nix midde Wohrhaid vun ebbes zu due. Womma schunmol a was falsches kerd hodd, donn kummd em des a als wohr vor wommas widda here dud.[2] De Effeggd gehd awwa a midd Bilda, wuma so uffb'raide dud, dasse efach im Ghirn zu vaarwaide sinn. Do hodd sisch gzaischd, dass des do'd'zu fiard, dassma Bilda middem falsche Inhald glaawe dud, wonse bloß efach gnuch ozugugge sinn.[3]

Unnasuchunge Schaffe

Uffgfalle isch des inde Wisseschafd inna Schdudje vun 1977 onde Villanova Universität unnde Temple Universität, wuma die Dailnehma gfrochd hodd, ob efache Aussache stimme duen odda nedd.[4][5] On drai Geleschehaide hawwen de Lynn Hasher, de David Goldstein unnde Thomas Toppino änna Grubb vun Schdudende Lischde midd seschzisch glaubwirdische Aussache gewwe. Oinische d'vu sinn rischdisch unn onnare awwa flasch gwesd. Die zwedd Lischd hoddma die Schdudende zwee Woche schbeda gewwe, als die erschd Lische unn die dridd Lischd nomol zwee Woche schbeda. Zwonsisch Aussache sinn uff alle drai Lische gschdonne unn die onnare ferzisch Aussache uff jedare Lisdch hawwen sisch nedd widdahold. Donn hoddmase gfrochd, wasse deng'gen was vun denne Aussache uffde Lisdche schdimme dud unn was nedd. S'hodd sisch gzaischd, dass im Geschesads vunde Aussage, wu imma bloß uff ännare Lischd gschdonne sinn, die zwonsisch Aussache, wu uff jedare Lischd gschdonne sinn iwwameesisch als wohr oigschdufd worre sinn. Unn ma hodd a die Abhängischkaid do'd'vu gseje wonnse die Lisdchde krischd hawwen. Des hessd, noch de erschde Lische hoddma nix ufffällisches seje kenne. Noch de zwedde Lischd, alla de ersch Widdaholung vunde zwonsisch Aussache sinn die Schdudende schun vun denne zwonsisch Aussache iwwazaischda gwesd unn noch de dritte Lisdch, alla die dridd Widdaholung, sinnse donn om maischde iwwazaischd gwesd. Die Aussache sinn a so gwesd, dasma des kaum hodd wisse kenne, alla zum Baischbiel "The first air force base was launched in New Mexico." odda "Basketball became an Olympic discipline in 1925.".

Die Schdudje hawwen donn de Hal R. Arkes, die Catherine Hackett unnde Larry Boehm 1989 widdadhold unn hawwen ähnlische Resuldad krischd. Womma Laid falsche Informazione aussedze dud, donn vaännad des die Glaabwirdischkaid vunde Infomazione unn a des was die Laid donn glaawen.[6]

Inna Schdudje vun 2015 hawwen Wissnschafdla rausgfunne, dass ä efachi Vadraudhaid midd ebbes schun die Vanunfd iwwadrumbfe konn unns widdaholde heere, dass bschdimmde Fagde falsch sinn konn des B'oiflusse, wasde Heerer glaawbd.[7][8] Donn hawwen Wissnschafdla de Effeggd bai Laid og'guggd, wu om Ofong schun gwissd hawwen was schdimmd, awwa a die hoddma midde efacha Widdaholunge vun falsche Aussache (iwwa die Vaarwaidungsflissischkaid) donn vum Geschedeel iwwazaische kenne.

Inna Schduije vun 1979 ischde Dailnehma gsachd worre, dass ofd widdaholde Aussache nedd wohra sinn als Aussache, wuma nedd widdahold. Drodzdem hawwen die Dailnehma die Aussache, wu widdahold worre sinn, als wohra oigschedzd, als die wuma nedd widdahold hodd.[6][9]

Inna Schduije vun 1992 vum Ian Maynard Begg, de Ann Anas unnde Suzanne Farinacci hodd sisch gzaischd, dass Aussache als wohr oigschedzd werren, wonnse em vadraud sinn.[6]

S'Experimend vun 2012 vunde Danielle C. Polage hodd gzaischd, dass oinische vunde Dailnehma, wuma falsche Naijischkaide ausgsedzd hodd, falsche Erinnarunge krischd hawwen. Des heesd, dass widdaholde falsche B'haubdunge de Glaawe dodro erhehd unns dewesche zu Fehla kumme konn.[6][8]

Erglärung Schaffe

De Effeggd fungzionierd, weil wonn die Laid Wohrhaide iwwa ebbes Naijes burdaile missen, donn schdidznse sisch endwedda uff Informazione ab, wuse vum Vaschdendnis her zuschdimmen, odda wusischs vadraud ofiehle dud. Des erschde was die Laid dun isch vaninfdisch, womma was Naijes mit dem Vaglaische dud, wasma schun kennd unma wes, dasses guud isch unn glaischzaidisch a uff die Vadrauenswirdischkaid vunde Informazionsqwelle guggd. Awwa, baim zwedde Pungd iwwadrumbfd ä Vadraudhaid midd änna Informazion die Vanunfd unn falsche Informazione, wonnse efach haifisch genuch widdahold werren, nemmen die Laid donn als Wohrhaid.[7] Än onnare Pungd isch die Efachhaid wie ä Informazion vaabaided werre konn. Unn des isch efacha wommas schun efda kerd odda gseje hodd.[3]

Folsche unn Geschemiddl Schaffe

Wesche dem Effeggd komma midd g'zielde Aussache unn a Falschinformazione uff Dauer baide Laid als was rischdisches okumme unn des schbield ä wischdischi Roll in B'raisch vunde Wahlkombonje, Werwung, Nochrischde, polidischi Probagonda[10], Effendlischkaidserwed[11], Psischologie[12] um a paa zu nenne.

Währnd änna Wahlkombonje kennen falsche Informazione iwwan Kandidad die Laid iwwazaische, wonns bloß ofd gnuch im Fernseje gbrochd werden. Odda inde Werwung werren uubwiesene B'haubdunge iwwa ä Brodugd ofd gnuch gsachd, bisses die Laid schliesslisch glaawn unn mehr vakaafd werd.[6] Inde Zaidunge unn Nochrischde werdde Effegd a g'nudzdunn unn s'ischn wischdischa Pungd inde polidische Brobagonda unn Wahlwerwung.[7][8]

Weschem meglische negadive Oifluss unnde Folscha fa die Laid, wu vundem Effeggd im Leew real bdroffe sinn, vasuchdma a Geschemiddl zu finne.[13] Als Geschemiddl komma[14][15]

  1. Uffhorche, wonn Aussache imma unn imma widda vun Laid widdahold werren, ohne dass do'd'vor irschend än Beleesch gewwe werd.
  2. Bai allem imma agdiv selwa uff die objegdiv vafieschbare Fagde gugge.

Baischbiel Schaffe

A wonns wisseschafdlisch noch nedd so long unnasuchd worre isch, kenndma de Effeggd schun ziemlisch long. Ä Schdudje waisd druff hie, dass im remische Raisch de Schdaadsmonn Cato soi Rede imma middm Uffruff Katago zu zaschdere b'end hodd. "Ceterum censeo Carthaginem esse delendam"). Dobai hodda gwissd, dass die bschdänidsch Widdaholung zu änna braide Zuschdimmung fiere werd. A de Napoleon hodd gsachd, "dass es bloß ä gons wischdische Sach inde Rhetorigg gewwe dud, nämlisch s'widdahole". Di bschdändisch Begräfdischung feschdischd die Aussach im Gdäschdnis "uff ä Aad, dasses om End wie ä bwiesene Wohrhaid agzebdierd werd". Inde naijare Zaid hawwen des a Bolidiga wiede Ronald Reagan odda de Donald Trump oigsedzd.[16][17].

Gugschd a uff Schaffe

Vawais Schaffe

  1. C. Hackett Renner: Validity effect. In: R. F. Pohl (Hrsg.): Cognitive illusions. Hove, UK: Psychology Press, 2004, S. 201–213.
  2. The Truth Effect and Other Processing Fluency Miracles. Science Blogs. Abgerufen am 30 December 2016.
  3. 3,0 3,1 Giancarlo di Marco, The Illusory Truth Effectin the Visual Context:An Exploration ofPotential Applications, Marketing Analytics & Metrics, 2019, LUISS Department of Business and Management, Seiten 34
  4. Lynn Hasher, David Goldstein, Thomas Toppino, Frequency and the conference of referential validity, Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior, 1977, 16(1), Seiten 107–112, doi 10.1016/S0022-5371(77)80012-1
  5. Eryn J. Newman, Mevagh Sanson, Emily K. Miller, Adele Quigley-Mcbride, Jeffrey L. Foster, Daniel M. Bernstein, Garry Maryanne, People with Easier to Pronounce Names Promote Truthiness of Claims, PLOS One, 9(2), Seiten e88671, September 6, 2014, doi 10.1371/journal.pone.0088671, pmid 24586368, pmc 3935838, bibcod =2014PLoSO...988671N
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Danielle Polage, Making up History: False Memories of Fake News Stories, Europe's Journal of Psychology, 2012, 8(2), Seiten 245–250, doi 10.5964/ejop.v8i2.456
  7. 7,0 7,1 7,2 Emily Dreyfuss, Want to Make a Lie Seem True? Say It Again. And Again. And Again, Wired, February 11, 2017
  8. 8,0 8,1 8,2 Alex Jones and the illusory truth effect, explained. 17. Juni 2017. Abgerufen am 20. June 2020.
  9. Fazio, L., Payne, K., Brashier, N., Marsh, E., Knowledge Does Not Protect Against Illusory Truth, 2015, Journal of Experimental Psychology, 144(5), 993-1002
  10. Christopher Paul and Miriam Matthews, The Russian “Firehose of Falsehood” Propaganda Model: Why It Might Work and Options to Counter It, JSTOR, RAND Corporation, 20, 2016, Seiten 1-16
  11. Hammond, D., Health warning messages on tobacco products: a review, Tobacco Control, 20, 2011, Seiten 327-337
  12. Fritz Strack, From Data to Truth in Psychological Science. A Personal Perspective, Front Psychol. 2017; 8: 702, 2017, Seiten 327-337, doi: 10.3389/fpsyg.2017.00702, PMCID: PMC5432643, PMID: 28559859
  13. Dora-Olivia Vicol, Who is most likely to believe and to share misinformation?, Full Fact, Africa Check, 20, 2020, Seiten 19
  14. Jonathan Baron, John C. Hershey, Heuristics and biases in diagnostic reasoning: I. Priors, error costs, and test accuracy, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 42(2), 1988, Seiten 259-279, doi: https://doi.org/10.1016/0749-5978(88)90030-1
  15. Jonathan Baron, J. Beattie, John C. Hershey, Heuristics and biases in diagnostic reasoning: II. Congruence, information, and certainty, Organizational Behavior and Human Decision Processes, 42(1), 1988, Seiten 259-279, doi: https://doi.org/10.1016/0749-5978(88)90021-0
  16. Olivia Paschal, Trump's Tweets and the Creation of 'Illusory Truth', The Atlantic, August 3, 2018
  17. Steve Rathje, When Correcting a Lie, Don't Repeat It. Do This Instead., 2019, Psychology Today, July 23, 2018}}